|
over vertalen en hertalen: kanttekeningen bij de vertalingen (vanaf 2014 - heden)
|
| in edna st. vincent millay's werk: ik lees aandachtiger wat of er staat - hoe zit het met dat 'of'? - 19 januari 2024 In Edna St. Vincent Millay's beroemde gedicht 'If I should learn in some quite casual way' staat in de een-na-laatste regel "or raise my eyes and read with greater care". Ik heb het vertaald met: "Ik lees aandachtiger wat of er staat". Dat 'OF' had ik nodig om op de benodigde 10 lettergrepen uit te komen. Zo gebruikt blijkt 'wat' hier een vragend voornaamwoord genoemd te worden. De voornaamwoorden 'wie' en 'wat' noemen we vragend voornaamwoorden als ze in het eerste deel van een bijzin staan en wanneer er 'of' staat of kan worden toegevoegd achter het zinsdeel waarin 'wie' of 'wat' voorkomt. Voorbeelden: Hij herinnerde zich niet precies wat (of) er gebeurd was. Wat (of) je ook doet, het haalt allemaal niets uit. (Zo lees ik op dbnl.org in Nederlandse Spraakkunst; 24e druk bewerkt door Jan van Bakel). terug naar boven |
| Gouden Eeuw sonnet van eigen hand - 30 oktober 2023 Alweer van een jaar of vier geleden, een sonnet over de Gouden Eeuw discussie. Ik kan het me nauwelijks herinneren, maar ik heb 'm toch echt zelf geschreven. Op 14 september 2019 en dat was het dan ook wel weer, want nadien alleen nog maar vertaald werk. Ook de coronatijd inspireerde kennelijk niet. Afijn. De Gouden Eeuw Vandaag opeens een heleboel tumult Iets ouds bleek plots van kleur te zijn verschoten Een eeuw was aldus, naar het scheen malloten Geen Gouden Eeuw meer, zelfs niet meer verguld En iedereen was heel de dag van slag Alsof hun iets voorgoed was afgenomen Wie waren toch op dat idee gekomen En snapten niet dat dit gevoelig lag Geschiedenis verhaalt zoals altijd Van wat gebeurd is met de stinkend rijken De andere mensen zijn, zo laat zich blijken Nog niet ontrukt aan de vergetelheid Zo wordt, verrijkt met hen, geschiedenis Iets waar het goud van afgebladderd is Ans Bouter terug naar boven |
| vrouwen en sonnetten - 29 oktober 2023 Bij het uitmesten van mijn bureau vond ik weer dingen terug die ik allang vergeten was, waaronder deze aardige uitspraak van ene Robertus Love, a St. Louis poet and newspaperman, over Edna St. Vincent Millay als sonnetten-dichter. OVER EDNA ST.VINCENT MILLAY “Who says a woman cannot wield the Sonnet?” Shakespeare's chapeau is now become a bonnet, And feather's flaunt from Petrarch's rim of bay; Our Milton's name is altered to Millay; Old Tasso's envious now—my word upon it! Robertus LOVE a St. Louis poet and newspaperman 1924 terug naar boven |
| Annie M.G. Schmidt - Moeder dicht - 28 oktober 2023 Dit grappige gedicht van Annie M.G. Schmidt kwam ik weer eens tegen en ik zet het nu ook maar eens op de site. Te leuk. MOEDER DICHT Mijn bladerloze schaduw mijdt het water Annie M.G. Schmidt (1911 – 1995) terug naar boven |
| lovely day - bill withers - 3 september 2023 Toch weer een leuk, vrolijkmakend nummer tegengekomen: Lovely day van Bill Withers. Niet zoveel tekst om te vertalen, het derde couplet is hetzelfde als het tweede couplet, met een klein accentverschil. Een fijne dag zou ritmisch nog wel passen als vertaling voor 'a lovely day', maar dat klinkt verder voor geen meter, vind ik. Dus ik fantaseerde dat hij weer moed kreeg en de dag wel aan zou kunnen als zij of hij maar met hem meekomt. Dan valt het ook prima te zingen (Kom met me mee). terug naar boven |
| in my room - the beach boys - 31 juli 2023 Begin januari 2021, mind you, was de vorige keer dat ik een songtekst vertaalde. Nadien veel met Roald Dahl en dichters van (soms vrolijke) kindergedichten bezig geweest en ook weer met Emily Dickinson. Maar nu werd ik geattendeerd op 'In my room' van The Beach Boys en ik was eigenlijk vergeten wat voor een mooi klein liedje dat is. Ook bijzonder qua opbouw, zowel wat de tekst betreft als de muziek. Voor prachtige harmonieën staat Brian Wilson garant natuurlijk. Het lijkt zo simpel maar dat is het niet. De coupletten, korte niet rijmende regels (trocheïsch), terwijl de 'bridge' juist weer wel rijmt. Er staan verschillende uitvoeringen op You Tube. Ook die met Tammy Wynette is de moeite waard. Kortom: genieten. Hier de vertaling. terug naar boven |
| de last liefst naargelang - "that love is all there is" - 18 juni 2023 In welk gedicht heb ik ook al weer 'de last liefst naar gelang' gebruikt, vroeg ik me opeens af. Dan blijkt die zoekfunctie van de website toch wel erg handig te zijn, je typt de woorden in en krijgt direct het resultaat: bij de vertaling van "That love is all there is" van Emily Dickinson, vertaald in 2017 (28-09-2017). Moet dat niet naargelang zijn, is vervolgens de vraag. En inderdaad, het moet aan elkaar worden geschreven. Gauw aangepast op de website. (In "Het overwogen woord" staat een iets andere vertaling van dit gedicht).  terug naar boven |
| exiled van edna st. vincent millay opnieuw bekeken - 25 april 2023 Al weer zo'n 10 jaar geleden, om precies te zijn op 29 april 2013 plaatste ik een stukje over het gedicht "Exiled" van Edna St. Vincent Millay. Een gedicht met een dramatische inhoud en ook het ritme is meeslepend. Toentertijd kon ik niet goed definiëren hoe je het metrum zou moeten aanduiden, inmiddels durf ik daar meer over te zeggen. Millay combineert dactylen met trocheeën. Dat zie je natuurlijk vaker; dactylen combineer je met trocheeën (bij beide sprake van dalend metrum: DUM ta ta en DUM ta) en anapesten met jambes (beide: stijgend metrum: ta ta DUM en ta DUM). In de meeste regels opent Millay met een dactylus, soms volgen alleen trocheeën, soms zit er ook nog een dactylus tussen. Altijd 4 beklemtoonde lettergrepen/accenten per regel. Zij stond in haar roemtijd op het toneel met haar gedichten en je kunt je wel voorstellen hoe dit gedicht theatraal door haar kon worden voorgedragen. Searching my heart for its true sorrow (SEAR-ching my HEART for ITS true SOR-row OF for its TRUE SOR row). This is the thing I find to be (THIS is the THING i FIND to BE) That I am weary of words and people (THAT i am WEA-ry of WORDS and PEO-ple) Sick of the city, wanting the sea ( SICK of the CI-ty, WAN-ting the SEA) Of de laatste van de negen strofen: I should be happy, that am happy (I should be HAP-py, THAT am HAP-py) Never at all since I came here (NE-ver at ALL since I came HERE) I am too long away from water (I am too LONG a-WAY from WA-ter) I have a need of water near (I have a NEED of WA-ter NEAR)  terug naar boven |
| when night is almost done - emily dickinson - 8 augustus 2022 Weer een bijzonder gedicht van Emily Dickinson met een duistere en een lichtere kant. Ze houdt het luchtig met de kuiltjes in de wangen en het borstelen van het haar. Terecht merkt Susan Kornfeld op dat het gebruikte metrum, de jambische trimeter, ook aan de luchtigheid bijdraagt. Maar je kunt er ook een andere draai aan geven. Kijk zelf maar. terug naar boven |
| I years had been from home - emily dickinson - 1 juli 2022 De angst voor wie en wat er achter de deur zou kunnen zijn, wordt gaandeweg een angst voor de deur zelf, zo lijkt het wel. terug naar boven |
| she rose to his requirement, dropt - emily dickinson - 8 juni 2022 Wat een gedicht! Het huwelijk uit die tijd kort samengevat in de 1e strofe. Het patriarchaat. 'The playthings', letterlijk speelgoed oftewel wat er leuk was in het leven, het speelse. Het "if ought" in de 2e strofe komt ook voor in Ruth 1:17 "...if ought (ook wel: aught) but death part thee and me" (over de loyaliteit van Ruth aan Naomi). Er valt ook nog wel iets te zeggen over de vorm van het gedicht. Een jambische tetrameter afgewisseld met een jambische trimeter; elke strofe bestaat uit vier regels van 8-6-8-6 lettergrepen. In de eerste strofe rijmt de 2e en de 4e regel: life/wife (vertaald: wou/vrouw), volrijm. In de tweede strofe rijmt de 1e regel op de 4e regel: day/away (vertaald: aan/bestaan), opnieuw volrijm. In de derde strofe rijmt weer de 2e regel op de 4e regel, dit keer met halfrijm: weed/abide (vertaald: wier/waar). terug naar boven |
| bloom is result to meet a flower - emily dickinson - 26 mei 2022 Realiseer je wat er allemaal te pas komt bij het bloeien van een bloem. Daar sta je meestal niet zo bij stil, maar het is een hele klus en een zware verantwoordelijkheid. Daar dicht Dickinson over in gedicht F 1038 | J 1058. terug naar boven |
| I started early - took my dog - emily dickinson - 13 april 2022 Een wonderlijk gedicht over de zee. Allerlei duidingen tref ik aan, maar die verklaren meestal maar een deel van de inhoud. Ik blijf liefst maar zo dicht mogelijk bij wat er staat dit keer en laat andere interpretaties graag aan de lezer over. Zoek er niet te veel achter, zou ik denken. Of de stad een echte stad is of een mooi bouwsel van zand? Geen idee. Ik vond het nog wel een grappig idee te denken dat Dickinson zegt dat de zee eigenlijk elke keer weer op zoek is naar bekenden en als hij die niet vindt dan in arren moede maar weer terug gaat. Dat bedoelde ze vast niet hoor, maar toch. terug naar boven |
| I think to live may be a bliss - emily dickinson - 3 april 2022 Een bijzonder raadselachtig gedichtvan Dickinson. Sommige regels vind ik onbegrijpelijk. Diverse analyses geven ook geen helderheid, spreken elkaar tegen etc. De eerste twee strofes zijn nog wel te volgen, maar bij de derde strofe doet zich bijvoorbeeld de vraag voor of ze het over geordende dagen heeft óf over gewijde dagen. Ik denk het laatste; 'to stand for ordination' is gewijd worden. Ook vanwege het 'majesty' dat erop volgt kom ik tot die conclusie. Want waarom zouden geordende dagen van hogere kwaliteit zijn? In commentaren zie ik ook 'conversion' terugkomen in de zin van bekering. Dat zag Emily om zich heen meermaals gebeuren, maar zij liet zich niet daartoe verleiden of dwingen. Maar je aanpassen is vaak makkelijker dan je eigen koers blijven varen. Misschien doelde ze daar op. Maar dan de vierde strofe. Waar gaat het over?? Vooral de derde regel is tamelijk wonderbaarlijk, maar eigenlijk alle regels van die strofe. Een 'goblin' is een kabouter of kobold,ook wel kwelgeest genoemd. Vorst als een kwelgeest voor de bloesem. Je kunt goedbeschouwd van alles in het gedicht lezen. Dat is ook prima eigenlijk. terug naar boven |
| when roses cease to bloom, sir - emily dickinson - 21 maart 2022 Naar Mount Auburn Cemetary verwijst Emily Dickinson in dit gedicht dat zij op 28 jarige leeftijd schreef. Jaren daarvoor had zij deze begraafplaats al eens bezocht en ze was ervan onder de indruk. Bloemen en hommels ook al in dit vroege gedicht. Ze zouden nog vaak terugkeren in haar werk. terug naar boven |
| I took my power in my hand - emily dickinson - 15 maart 2022 "And went against the world" , echt iets voor Emily Dickinson om zich van de wereld niets aan te trekken en haar eigen gang te gaan. De druk van de omgeving te weerstaan. Verzet te plegen, weerstand te bieden, ergens niet per definitie zomaar in meegaan. 'Take in hand' = 'take control of someone or something', meer ons: het heft in handen nemen. Of, iets minder sterk uitgedrukt: iets ter hand nemen. In ieder geval moet het woordje 'hand' terugkomen in de vertaling vanwege David en Goliath. Krachtig gedicht. terug naar boven |
| fame is a fickle food - emily dickinson - 8 maart 2022 Eerst wat over de vorm van het gedicht. Ik zag het ergens 'free verse' genoemd worden, waarschijnlijk gebaseerd op de wijze waarop Dickinson het heeft opgeschreven. De 3e regel luidt dan: 'Whose table once a'. En de 4e regel: 'Guest but not'. Kijk je echter naar het metrum van het gedicht dan is het 'gewoon' een 'short meter' waarin Dickinson veel vaker schreef, namelijk 6-6-8-6 lettergrepen in jambes. Zoals in: 'A light exists in spring', 'I never saw a moor', 'The first day's night had come', 'The heart asks pleasure first'; er zijn er ongetwijfeld meer te vinden. Het ligt dus voor de hand dat dit gedicht ook als een 6-6-8-6 variant gezien moet worden. De woorden 'guest but not' pasten gewoon niet alle drie meer op de beschikbare ruimte op het papiertje. Dat klinkt erg prozaïsch, maar er is veel voor te zeggen. Soms wordt het gedicht genoteerd als bestaande uit één strofe, soms uit twee strofen. Voor beide is wat te zeggen. Gezien het metrum en de inhoud zou ik van twee strofen uitgaan. De eerste regel 'Fame is a fickle food' is voor vertalers een lastige opgave vanwege de alliteratie. Wie zich ook aan het metrum wil houden, maakt het zich moeilijk. Arie Sonneveld maakte ervan: 'Roem is riskante kost', wat aan beide eisen voldoet. En geeft ook: 'Roem is een grillig gerecht' waarbij 'grillig' dichterbij de betekenis van 'fickle' komt; er ontstaan zo dactyli. Zo blijft het afwegen en keuzes maken. Ik heb het eerst geprobeerd met 'Roem is verraderlijk', dus zonder een woord voor 'food' op te nemen, maar dan wordt de vertaling toch wel erg onduidelijk. Ingrediënten die in ieder geval terug moesten komen: grillig (voor fickle) of een equivalent ervan, dis (als tafel die voor een maaltijd gedekt is, i.c. to set a table), en eenmalig, waaraan Dickinson meer woorden besteedt. Interessant is ook het woord 'shifting', wat ook staat voor: 'changing, especially unpredictably'. Dickinson koos vast niet voor niks voor dit woord voor 'schuiven'. Daarom wilde ik in eerste instantie ook 'onvoorspelbaar' in de vertaling verwerken, maar a. dat lukte niet goed en b. in grillig zit ook al onvoorspelbaarheid. Uiteindelijk heb ik de alliteratie in de 1e regel opgegeven met: Roem is een grillig maal. Daarvoor in de plaats, voor zover je dat kunt zeggen, is volrijm gekomen in plaats van het halfrijm food/not en plate/set. Vooral de eerste strofe heeft vele versies gekend, bijvoorbeeld: Roem, grillig als gerecht/Wordt gasten aan de dis/Maar één keer voorgezet als maal/Dat onvoorspelbaar is. Hier de uiteindelijke vertaling. terug naar boven |
| the fingers of the light - emily dickinson - 27 februari 2022 Mooi gedicht over het vroege ochtendlicht. Vol halfrijm: town/in, asleep/up, town/man, elate/light. Maar ook light/wait in de 1e strofe en replied/by in de 2e strofe zou je als halfrijm kunnen opvatten, hoewel voor de structuur van het gedicht minder belangrijk. In de laatste strofe verschijnen een kikker en een mug. Ik zie een luid kwakende kikker voor me die op zijn achterpoten staat, wat in werkelijkheid helemaal niet kan, net zo min als een mug een beker kan ophouden om er licht in op te vangen. terug naar boven |
| goldie pinklesweet - roald dahl - 25 mei 2021 Nog een rijmend moraliserend verhaaltje van Roald Dahl. Dit keer over stiekem pillen slikken. terug naar boven |
| dear friends we surely all agree - roald dahl - 9 mei 2021 Die rijmen van Roald Dahl hebben ook wel wat weg van Annie M.G. Schmidt. Bij deze, over het kauwgum kauwen, zit er ook nog een soort moraal in. En de gekkigheid lijkt natuurlijk op Annie Schmidts stijl. terug naar boven |
| the crocodile - roald dahl - 5 mei 2021 Alweer een krokodil van Dahl. Op internet vond ik al een prachtige vertaling van Judy Elfferich met een paar mooie vondsten erin. Zoals: "Hij pakt de mosterd (pittig spul) / En smeert een lik op elke knul", "Dat is wat Kroko ervan vindt / En die eet dus al jaren kind". Fantastisch. Hierbij een poging mijnderzijds. terug naar boven |
| the dentist and the crocodile - roald dahl - 2 mei 2021 Een lekker eng dier, de krokodil, precies wat voor Roald Dahl. En dan ook nog bij de tandarts, meer dan genoeg om van te griezelen. terug naar boven |
| arnold spilka - don't tell me that I talk too much - 15 april 2021 Ook gevonden in The Hutchinson Treasury of Children's Poetry: twee gedichtjes van Arnold Spilka: 'Don't tell me that I talk too much' en 'Flowers are a silly bunch'. Arnold Silka, van wie online geen portret te vinden is, was met name een illustrator, maar schreef ook korte gedichten. Hij werd in 1917 in New York geboren en overleed in 2002. terug naar boven |
| the remarkable cake - margaret mahy - 13 april 2021 Ook gevonden in The Hutchinson Treasury of Children's Poetry: een grappig gedicht van de Nieuw Zeelandse Margaret Mahy (1936-2012). Metrum: anapesten met her en der een jambe. Leuk om te doen. Mahy schreef zo'n 40 romans en 20 verzamelingen van korte verhalen en maakte meer dan 100 geïllustreerde boeken. Ze won de internationale Hans Christian Andersen Medal voor haar bijdrage aan de kinderliteratuur (aldus Wikipedia). terug naar boven |
| goldilocks and the three bears - roald dahl - 29 maart 2021 Een mal verhaal over Goudlokje of Goudhaartje, een naam die ritmisch niet in te passen is. Gekke kronkels erin gestopt door Roald Dahl. Leuk. terug naar boven |
| the three little pigs - roald dahl - 25 maart 2021 Ook dit sprookje kende ik niet zo goed: over de drie biggetjes en de Wolf. Wrede taferelen natuurlijk weer, op zijn Roald Dahls. terug naar boven |
| jack and the beanstalk - roald dahl - 22 maart 2021 Een minder bekend sprookje, namelijk dat van Jakob en de bonenstaak. En dan ook nog verbasterd door Roald Dahl. terug naar boven |
| snow white and the seven dwarfs - roald dahl - 15 maart 2021 Nog een 'aangepast' sprookje op rijm en ook niet bedoeld voor de allerkleinsten. Ook weer met een eenvoudig rijmschema AABBCC etc. Het lastige voor de vertaler zit 'm niet dáárin, maar in het volhouden van het ritme, wat Dahl natuurlijk uitstekend doet. Mooie regels die de spiegel zegt over de koningin: "You are the only one to charm us / Queen, you are the cat's pyjamas". Rijmen op 'pyjamas' met 'charm us' is ook al weer zo'n mooie vondst. terug naar boven |
| cinderella - roald dahl - 11 maart 2021 Eén van de Gruwelijke rijmen van Roald Dahl: verbasterde sprookjes, zoals alleen Roald Dahl dat kan doen, in een strak ritmisch schema (AABBCC etc. en steeds 8 lettergrepen per regel, een enkele keer 9 bij vrouwelijk rijm, en een keer 7). Ook voor volwassenen leuk om te lezen. Ik zou het niet de allerkleinsten voorlezen. terug naar boven |
| the walrus and the carpenter - lewis carroll - 8 maart 2021 Dit grappige gedicht over de Walrus en de Timmerman en de Oesters is opgenomen in "Through the looking-glass" (1871). Het wordt aan Alice voorgedragen door Tweedledum en Tweedledee. Ik vind de nonsensgedichten van Edward Lear leuker, maar toch is deze beroemde niet te versmaden. Rijmschema ABCBDB (8-6-8-6-8-6). terug naar boven |
| when all the world is full of snow - n.m. bodecker - 5 maart 2021 Een klein kinderversje van een van oorsprong Deense auteur en illustrator die later in Amerika is gaan wonen. Hij won de Christopher Award voor poëzie in 1974 en 1976 (aldus wikipedia). Ik trof het gedichtje aan in "The Hutchinson Treasury of Children's Poetry". terug naar boven |
| the man who wasn't there - brian lee - 4 maart 2021 De eerste en laatste strofe van dit gedichtje komen overeen met de eerste strofe van 'Antigonish', een gedichtje van William Hughes Mearns (1875-1965). Yesterday upon the stair I met a man who wasn’t there He wasn’t there again today I wish, I wish he’d go away When I came home last night at three The man was waiting there for me But when I looked around the hall I couldn’t see him there at all! Go away, go away, don’t you come back any more! Go away, go away, and please don’t slam the door Last night I saw upon the stair A little man who wasn’t there He wasn’t there again today Oh, how I wish he’d go away "Antigonish" (1899) terug naar boven |
| dad and the cat and the tree - kit wright - 3 maart 2021 Eenvoudig verhaaltje wat toch tot de verbeelding spreekt. terug naar boven |
| the pig - roald dahl - 28 februari 2021 Prachtig verhaal over een varken dat op zoek is naar de zin van het leven. Zoals alleen Roald Dahl dat kan. Ritmisch vertaald. terug naar boven |
| something told the wild geese - rachel field - 26 februari 2021 Ook te vinden in "The Hutchinson Treasury of Children's Poetry": Rachel Field met dit gedicht over de wilde ganzen die de winter voorvoelen. Geschreven in trocheïsche tetrameter (DUM-ta DUM-ta DUM-ta | DUM-ta DUM-ta DUM). terug naar boven |
| little red riding hood and the wolf - roald dahl - 20 februari 2021 In "The Hutchinson Treasury of Children's Poetry" trof ik deze rijmende versie van Roodkapje aan, van de onvolprezen Roald Dahl. Met zo'n heerlijke ondertoon erbij. Een prachtig boek, die treasury, daar vind ik vast meer moois. terug naar boven |
| the table and the chair - edward lear - 13 februari 2021 Ik vond een 3e grappig gedichtje van Lear over een tafel een een stoel die een luchtje gaan scheppen. Fantastisch. terug naar boven |
| the duck and the kangaroo - edward lear - 12 februari 2021 Nog zo'n leuk nonsens-gedicht van Edward Lear. Dit keer over een eend en een kangoeroe. Heerlijk om voor te lezen aan kinderen. Allerlei gekke vragen kun je dan stellen (hoe houdt een eend zich beet etc.) en uitdrukkingen en nieuwe woorden terloops uitleggen. Of alleen maar grinniken om het verhaal. terug naar boven |
| the owl and the pussycat - edward lear - 10 februari 2021 Hoe verzin je het, zo'n verhaal. Prachtig beeldend voor kinderen. Plaatjes erbij, ik zie het voor me. De Uil en de Snoezepoes is het geworden. Ik had eerst een zwangerschap van de Snoezepoes geïntroduceerd in de vertaling. Hoe kom je daar nu zo bij, zou je zeggen. Welnu, er is in 1938, ontdekte ik, een vervolg op dit gedicht verschenen getiteld: "The children of the Owl and the Pussycat". Dus zo gek is dat nou ook weer niet...... Máár, er blijkt een simpeler oplossing voor het rijm te zijn. In plaats van "We trouwen, 'k ben zwanger, toe aarzel niet langer" kan natuurlijk ook simpelweg: "Ik trouw graag zo'n zanger, toe aarzel niet langer". terug naar boven |
| the aim was song - robert frost - 9 februari 2021 Een gedicht over de wind of, zo u wilt, over poëzie. "Before man came to blow it right" is wel een pracht van een beginregel. Als er nu iets is wat je niet onder controle kunt hebben, is het wel de wind. Je kunt er wel van alles mee doen. Zoals de poëzie met woorden speelt. terug naar boven |
| a popular personage at home - thomas hardy - 8 februari 2021 Op zoek naar gedichten voor kinderen kwam ik dit gedicht van Thomas Hardy tegen. Over zijn hond, Wessex. Niet per se een kindergedicht overigens, maar wel aardig. Kijk maar. terug naar boven |
| the twins - henry sambrooke leigh - 5 februari 2021 De naam van Henry Sambrooke Leigh kwam ik voor het eerst tegen als dichter van 'Only seven: a pastoral story after Wordsworth'. Leigh schreef dus een parodie op Wordsworths 'We are seven'. Een nogal flauwe parodie (via google te vinden). Leigh had echter wel gevoel voor humor, wat moge blijken uit het beroemde gedicht voor kinderen: 'The twins'. Ik had eerst een versie waarin alle regels 8 lettergrepen hadden (zie hieronder) in plaats van het originele 8-6-8-6-8-6-8-6 structuur. De tweeling Qua uiterlijk, gezicht en stem Was broerlief identiek aan mij Dus men verwarde mij met hem Maar dat gold voor ons allebei Al wie wij kenden sprak alras Op hoge toon tegen elkaar Wie van ons twee de tweeling was Wie was nu wie, wat was nu waar Nu lost een naam zo’n kwestie op Maar eer men die gegeven had Deed een verpleegster ons in ’t sop Vergat krek wie ze voor zich had En bij de doop ging het dus mis Men zag mij voor mijn broertje aan Een lot dat mij beschoren is Zo is het vroeg al misgegaan Ook later leek hij nog op mij Toen ik naar school ging in de klas Men lapte mij er altijd bij Terwijl het broertje John dus was ‘k Vroeg al die kennissen van mij Stel jij was ik, bewijs dan maar Dat ik echt ik ben en niet jij Aan elke grote twijfelaar Nog steeds zag ik als John eruit Toen ik gelukkig was getrouwd Met als gevolg dat nu mijn bruid Enorm veel van mijn broer John houdt Zo droeg ik jarenlang mijn kruis ’t Was altijd weer verwarring troef Tot na mijn dood men per abuis Mijn tweelingbroertje John begroef terug naar boven |
| the tea-gown - eugene field - 3 februari 2021 Uit de tijd dat men zich nog omkleedde als er thee geserveerd werd. De "tea-gown". Lastig te vertalen als je ook nog wilt dat het ritmisch goed loopt. Dan wordt het een mooi jurkje. terug naar boven |
| long ago - eugene field - 1 februari 2021 Versje over hoe het vroeger was en continuïteit. terug naar boven |
| fiddle-dee-dee - eugene field - 29 januari 2021 Nog zo'n aardig rijmpje voor kinderen van Eugene Field. Dit keer over een irritante vogel. Spannend met een knipoog. terug naar boven |
| little boy blue - eugene field - 28 januari 2021 Kindergedichtje over een speelgoedhond, een soldaatje en een klein jongetje. met een trieste afloop. Anapesten afgewisseld met jambes. Sommige versjes van Eugene Field zijn op muziek gezet door Sjef Frenken, een in Canada wonende Nederlander, musicus & schrijver. terug naar boven |
| contentment - eugene field - 22 januari 2021 Via, via kwam ik op het spoor van de kinderversjes en - rijmpjes van de Amerikaan Eugene Field (1850 - 1895). Eens kijken of die ook te vertalen zijn. Allereerst 'Contentment' over een tevreden hen. Een soort fabel op rijm. terug naar boven |
| don't go to strangers - amy winehouse & paul weller - 6 januari 2021 Rond oud & nieuw was er op de BBC een "best of" programma met opnames van Jools Holland's Hootenanny's met daarin o.m. uit 2016 "Don't go to strangers met Paul Weller aan de piano die het lied samen met Amy Winehouse zingt. Wat een prachtig nummer en wat een heerlijke uitvoering. Hierbij een poging om de sfeer ervan ook in de vertaling terug te brengen. Joni Mitchell heeft het ook uitgevoerd, zag ik. Wat mij betreft met iets te veel violen. terug naar boven |
| WE ARE SEVEN - ISBN 9789492348081 - 19 november 2020 Het beroemde gedicht van William Wordsworth 'We are seven' is bij het Huis met de Drie Gedichten uitgegeven in een mooi door Paul van der Steen geïllustreerde uitgave met een vertaling en naschrift van mijn hand. Grafische vormgeving: Jopie Nijstad-Beumkes. Kijk op die site bij 'Contact & Bestellen' hoe je de bundel kunt bemachtigen. Ook via de betere boekhandel verkrijgbaar.   In 1892 verscheen er ook een geïllustreerde versie van 'We are seven'; de tekeningen waren van Agnes Gardner King. In die zin staat de uitgave in een mooie traditie. terug naar boven |
| only you - the platters - 18 juni 2020 Nog een nummer van The Platters uit 1955: Only you (and you alone). Het werd een grote hit. Qua tekst een niemendalletje, maar toch wel leuk al was het maar uit nostalgische overwegingen. terug naar boven |
| the great pretender - the platters - 7 juni 2020 Uit 1955 - op you tube de originele uitvoering. Helemaal gestyled, zouden we nu zeggen. Maar de melodie zit in mijn geheugen gegrift. In de 60tiger jaren werd het nummer kennelijk ook nog veel gedraaid. Van de woorden zijn alleen flarden blijven hangen, eigenlijk alleen de eerste en de laatste regel. Geen idee waar het verder over ging toentertijd. Nu wel. Kijk maar. terug naar boven |
| and so it goes - billy joel - 5 mei 2020 En opnieuw levert Benjamin Jago Larham, Brits zanger (tenor), een mooi nummer aan met het verzoek dit te vertalen. Eenvoudige melodie. Om op te mijmeren. Mooi opgebouwde tekst. Gedeelde geheimen en overgave. terug naar boven |
| you belong to me - kate rusby - 24 april 2020 Op verzoek van Benjamin Jago Larham, Brits zanger (tenor), dit mooie, kleine liedje vertaald. Over verbondenheid. Te beluisteren op een van zijn vrijdagse livingroom concerts in corona-tijden op you tube. terug naar boven |
| happy days are here again - annette hanshaw - 22 april 2020 Ik was op zoek naar mooie nummers die Barbra Streisand gezongen heeft en vond toen dit over-bekende lied waar je bepaald vrolijk van wordt. La Streisand zingt het heel ingetogen, ook mooi. Het is in 1929 geschreven door Jack Yellen en door Milton Ager op muziek gezet. Ze werkten wel vaker samen die twee. Het is vele malen opnieuw uitgevoerd, o.m. ook in die tijd door Jack Hylton (van 'Painting the clouds with sunshine'). terug naar boven |
| I remember sky - stephen sondheim uitgevoerd door Dianne Reeves - 20 april 2020 Via, via kwam ik bij dit mooie nummer van Stephen Sondheim uit de musical Evening Primrose. In het verhaal zitten mensen lange tijd opgesloten in een opslagplaats van een winkel en ze proberen zich te herinneren hoe het buiten was: de lucht, de sneeuw, de blaadjes in de regen, kinderen in een park, maar vooral de blauwe lucht. terug naar boven |
| lord byron - so we'll go no more a roving - 3 april 2020 Goede voornemens van een schuinsmarcheerder, onparlementair uitgedrukt. Roving: constantly moving from one area or place to another. Van de ene geliefde, naar de andere. 'Fear of missing out' (fomo) zouden we tegenwoordig zeggen. Daar moest maar eens een punt achter gezet worden. Het lijf wou niet meer mee, vermoeidheid ging hem parten spelen. Tijd voor serieuzer zaken. Met spijt in het hart. Dat wel. Ravotten komt overigens van 'ravot' = zondig genoegen of vermaak. E. du Perron vertaalde het gedicht in 1932 als volgt: Dus zullen wij nooit meer dwalen, Laat door den blauwen nacht, Bleef ook 't hart in liefde stralen, En de maan in de oude pracht. Want het zwaard verslijt het leer, En het lichaam slijt om 't hart, En de ziel voelt soms niet meer, En liefde zelfs verstart. Moest bij nacht de liefde stralen En bij dageraad vergaan, Toch zullen wij nooit meer dwalen In den glans van de maan. terug naar boven |
| corazón hambriento - 29 maart 2020 November vorig jaar vroeg de Britse zanger Benjamin Jago Larham mij of ik 'Corazón hambriento' voor hem zou willen vertalen. Letterlijk: hunkerend hart. Ik kende het nummer van India Martínez niet, maar het bleek een prachtig, dramatisch nummer te zijn. Een leuk verzoek wat ik graag inwilligde. Ik heb het 'Oh liefste laat' genoemd, naar de eerste regel van het refrein. In het Spaans 'Si no te vas' wat natuurlijk iets heel anders betekent. Maar klankovereenkomst maakt een vertaling vaak geloofwaardiger, én het zingt lekker 'oh liefste laat'. Afgelopen week zong Benjamin Jago Larham het nummer op één van zijn live living room concerten op You Tube: 27 maart, 41:45 uur Hier de vertaling. terug naar boven |
| yesterday - the beatles - 14 maart 2020 Ik kwam mijn oude vertaling uit 2007 weer eens tegen en mijn ergernis bleef. ''n Dag gelêe'.... toentertijd vond ik het wel een vondst, maar het bevalt me steeds minder. Nu over een andere boeg gegooid. Het woord 'gisteren' moet er zeker in, maar rijmen op 'gisteren' is natuurlijk lastig. Bindervoet en Henkes losten het op met 'Gisternacht'. Een goede vriend maakte er "Gist'ren leek' van. Dan kom je er beter uit inderdaad. Bij mij staat 'gisteren' nu wel steeds in de vierde regel (op het tweede couplet na), maar niet in de openingszin. terug naar boven |
| I send two sunsets - emily dickinson - 9 maart 2020 Ik begon eerst met 'De zon ging onder / En ik ging de strijd aan met de dag'' als vertaling voor de eerste twee regels. Dat loopt qua metrum goed. Maar op enig moment zag ik dat 'zonsondergangen' ook metrisch in orde is. En dat ze gestuurd worden moet dan naar de tweede regel verhuizen. Zo zijn het net kleine puzzeltjes soms die gedichten van Dickinson. terug naar boven |
| leonard cohen - I'm your man - 5 maart 2020 Zo gek op iemand zijn dat het niet meer uitmaakt wat je moet doen als je maar bij haar in de buurt kunt zijn. Voor alles in. Mij moet je hebben. Ik ben van de partij. Ik ben je man. Ik zal er zijn. Da's wat voor mij. Of, eigenlijk nog 'erger': net wat voor mij. terug naar boven |
| smoke gets in your eyes - the platters - 12 februari 2020 Weer zo'n heerlijk oud nummer, nu van The Platters. Allerlei binnenrijm etc. Leuk om te doen. terug naar boven |
| the night is freezing fast - alfred edward housman - 10 februari 2020 Al ergens in 2017 vertaald, maar niet op de site gezet. Ik weet niet meer waarom niet eigenlijk. Het is een klein, bijzonder gedicht van Housman dat gaat over een overleden vriend die een gruwelijke hekel aan de winterkou had. terug naar boven |
| how do I love thee? let me count the ways - elizabeth barrett browning - 6 februari 2020 Een beroemd gedicht, lastig te vertalen. Nu is een sonnet sowieso geen sinecure vanwege de vormvereisten. En je moet steeds kleine besluiten nemen. Wil je precies het origineel volgen, inclusief kleine metrische afwijkingen? Volg je het rijmschema? Blijft de betekenis nog wel overeind zo? Etc. 'How do I love thee? Let me count the ways' heeft als rijmschema; ABBA ABBA CDC CDC. Daarbij valt het volgende op. In de eerste acht regels van het sonnet, het octaaf, rijmen ways/grace/days/praise. Ways/days/praise als volrijm, met grace als klinkerrijm. Het woordje Faith in de tweede regel van het sextet zou daar, eveneens als klinkerrijm, goed bij passen. Maar omdat faith deel uitmaakt van het sextet moet het opgevat worden als een medeklinkerrijm in het rijtje: faith/breath/death. Zou je alleen naar breath/death kijken dan is daar sprake van volrijm. Waar je qua rijmwoorden en rijmschema op uitkomt c.q. op uit kúnt komen, hangt ook af van de taal waarin je wilt vertalen. Rainer Maria Rilke, die het sonnet in het Duits vertaald heeft, houdt zich niet (kan zich niet houden aan) het omarmend rijm in het octaaf(ABBA ABBA), maar gebruikt de klanken wie/weit/sie/keit | stand/schein/rein/wandt. De ei-klank in beide kwatrijnen zorgt toch voor een verbinding. Bovendien komt die ei-klank terug in het sextet (zeit/seit/liebt | not/giebt/tod). Rilke volgt strikt de jambische pentameter, op één plek na 'oder in Sonne' (antimetrie). In het origineel zit overigens ook antimetrie en wel direct in de eerste regel: 'HOW do i LOVE thee'. Wie ich dich liebe? Laß mich zählen wie. Wie ich dich liebe? Laß mich zählen wie. Ich liebe dich so tief, so hoch, so weit, als meine Seele blindlings reicht, wenn sie ihr Dasein abfühlt und die Ewigkeit. Ich liebe dich bis zu dem stillsten Stand, den jeder Tag erreicht im Lampenschein oder in Sonne. Frei, im Recht, und rein wie jene, die vom Ruhm sich abgewandt. Mit aller Leidenschaft der Leidenszeit und mit der Kindheit Kraft, die fort war, seit ich meine Heiligen nicht mehr geliebt. Mit allem Lächeln, aller Tränennot und allem Atem. Und wenn Gott es giebt, will ich dich besser lieben nach dem Tod. Rainer Maria Rilke (1908) In mijn vertaling vormt dooft in het octaaf een klinkerrijm met hoog/oog/beoogt en geloof in het sextet een medeklinkerrijm met belieft/lief. Tot slot: Aan het begin van het sonnet direct een lastige passage '...when feeling out of sight for the ends of being and ideal grace'. Dat Barrett-Browning een diepgelovige vrouw was, zie je hierin terug. Wat ze precies bedoelt, is lastig goed in Nederlandse woorden te vatten. Verschillende interpretaties zijn mogeijk. Wel moet je de tweede helft van de derde regel en de vierde regel tezamen nemen. terug naar boven |
| SARA TEASDALE - 30 januari 2020 In april 2016 maakte ik kennis met de poëzie van Sara Teasdale. Ik was op zoek naar vrouwelijke sonnetteers en daar is zij er een van. Ze schreef dus sonnetten, maar haar andere korte gedichten vind ik zeker zo bijzonder. Even wat achtergrondinformatie over haar. Sara Teasdale (1884-1933) begon al jong met dichten en won op haar 34e met haar bekendste bundel Love Songs in 1918 de Columbia University Poetry Prize, een voorloper van de Pulitzer Prize for Poetry. In die bundel nam zij ook haar beste gedichten uit drie eerdere bundels op. De poëzie van Teasdale munt uit in klassieke eenvoud en pure intensiteit. De metrische kwaliteit van haar korte, persoonlijke gedichten is bijzonder; het maakt dat haar gedichten als liederen klinken. Ze vermeed de klassieke vorm van de jambische pentameter en varieerde en experimenteerde met metrum en ritme. Muzikaliteit is in haar gedichten bepalend. Ze noemde ze zelf 'songs'. Daarom is het zaak bij het vertalen hetzelfde ritme en metrum aan te houden als die van het originele gedicht. Dat Sara Teasdale het zelf van belang achtte dat vertalers het originele metrum overnamen, blijkt o.m. uit haar vertaling van Heinrich Heine’s gedicht ‘Es war ein alter König’ die in The Potter’s Wheel vol. 1, 1905, nr. 3 werd opgenomen. Ze schreef erbij ‘Translation by E.T.T. [into the original metre]’. Slechts enkele gedichten van Teasdale zijn eerder in het Nederlands vertaald en wel door de dichter Albert Verwey (1865-1937). Hij trof in The New Poetry, an anthology of twentieth century verse in English (1926) een paar gedichten van Sara Teasdale aan en besloot er zeven van te vertalen. Deze zeven gedichten en de begeleidende brief die Verwey aan Teasdale had willen sturen zijn in 1992 door zijn zoon Gerlof Verwey (1901-1999) gebundeld en uitgegeven. Daaronder o.m. het beroemde: ‘Let it be forgotten’.  Sara Teasdale groeide op in St. Louis, Missouri, in een welvarende familie. Zij raakte al op haar twintigste betrokken bij een groep jonge kunstenaars die zich The Potters noemden. In de jaren 1904 t/m 1907 gaven The Potters maandelijks een artistiek en literair tijdschrift uit: The Potter’s Wheel. Het tijdschrift werd met de hand geschreven en prachtig geïllustreerd.  In haar jonge jaren reisde ze regelmatig af naar Chicago waar ze kennismaakte met Harriet Monroe die het tijdschrift Poetry uitgaf en een groep dichters om zich heen verzameld had. Daar ontmoette Sara Teasdale ook haar grote liefde, de dichter Vachel Lindsay. Zij trouwde echter in 1914 met de meer gefortuneerde zakenman Ernst Filsinger, een groot bewonderaar van haar werk, en verhuisde naar New York. Na Teasdales eerste bundels Sonnets to Duse and other poems (1907), Helen of Troy, and Other Poems (1911) en Rivers to the Sea (1915) won ze met haar vierde bundel Love Songs in 1918 de Columbia University Poetry Prize. Haar groeiende populariteit zette Sara Teasdale in om andere vrouwelijke dichters meer onder de aandacht te brengen, onder meer door het samenstellen van de anthologie The Answering Voice: One Hundred Love Lyrics by Women (1917). Ze gaf daarmee blijk van haar feministische inslag. In het voorwoord bij dit boek schrijft ze: ‘I have tried to bring together in this book the most beautiful love-lyrics written in English by women since the middle of the last century [dit is sinds 1850]….. and I have avoided poems in which the poet dramatized a man’s feelings rather than her own’. In 1920 verscheen de alom geroemde bundel Flame and Shadow; haar groei als dichter zou hierin tot uitdrukking komen. In 1926 Dark of the Moon en in 1930 Stars To-night. Nadat zij zich van Ernst Filsinger liet scheiden, had Sara Teasdale weer contact met Vachel Lindsay, maar hij was inmiddels getrouwd en had kinderen. In 1931 werd die onmogelijke liefde Lindsay te veel en hij pleegde zelfmoord. Daarna leefde Sara in afzondering, haar gezondheid ging achteruit, depressiviteit speelde haar parten en in 1933 maakte ook zij een einde aan haar leven. Postuum verscheen later dat jaar Strange Victory. terug naar boven |
| we'll make hay while the sun shines - 29 januari 2020 1933 de film 'Going Hollywood' met Bing Crosby en Marin Davies, met daarin het liedje 'We'll make hay while the sun shines'. Lekker ouderwets. terug naar boven |
| the very thought of you - al bowlly & the ray noble orchestra - 26 januari 2020 Een songtekst van Ray Noble die ook de muziek schreef. Leuk nummer met veel binnenrijm en daardoor even lastiger. Ik had eerst iets met hoofd/beroofd/beloofd en verlangen/brandt/constant/want, maar vond toch nog iets mooiers na een nachtje slapen. Heel precies kun je 'the very thought of you' trouwens niet vertaald krijgen, zodanig dat het ook ritmisch goed loopt. terug naar boven |
| into each life some rain must fall - ella fitzgerald & Bill Kenny & The Ink Spots - 25 januari 2020 Net als bij het vorige nummer (You always hurt the one you love) maar 2 coupletten die twee maal herhaald worden. Maar wel net even iets anders gezongen. Gauw klaar zou je denken, máár er zit wel binnenrijm in. Hier in het tweede couplet: 'lose/blues/you', wat 'lui/wuiven/bui' is geworden. Nog steeds uit The Singing Detective. terug naar boven |
| you always hurt the one you love - 24 januari 2020 Een super zoetsappige uitvoering van Pat Boone van dit nummer valt ook op you tube te vinden, maar die van The Mills Brothers is toch verreweg de leukste. terug naar boven |
| it's a lovely day tomorrow - 24 januari 2020 Voor altijd verbonden met Vera Lynn. terug naar boven |
| I get along without you very well - 22 januari 2020 Een songtekst gebaseerd op het gedicht 'Except sometimes' van Jane Brown Thompson. Hoagy Carmichael maakt er dit lied van en baseerde de muziek op een melodie van Chopin (Fantaisie Impromptu in C sharp minor, Op 66). In "The Singing Detective" hoor je de uitvoering van Lew Stone & his Band, maar het is door vele anderen gezongen, o.m. Rosemary Clooney en Frank Sinatra. Ik ontdekte dat Frans Halsema op die melodie een prachtig nummer heeft gezongen met een tekst die hij samen met Michel van der Plas heeft geschreven en waarin naar de originele tekst verwezen wordt. Mooi! 'Verdomde goed' heet het. Ik heb 'gewoon' een vertaling gemaakt. terug naar boven |
| cruising down the river - 19 januari 2020 Van de "The Singing Detective". De leukste nummers ben ik aan het vertalen. Deze is goed te gebruiken om alternatieve teksten op te verzinnen voor bijzondere gelegenheden. O.m. vanwege de lange intro op you tube, althans bij de versie van Paul Rich en the Lou Preager Orchestra. Er zijn ook andere uitvoeringen van te vinden. Een zoete liedtekst, waarbij Dickinson weer van pas komt, in die zin dat halfrijm goed bruikbaar is omdat de klinkerklank voor het gehoor bepalend is. Al blijft er iets 'raars' staan: 'the winds around all make a sound like softly falling rain'. Die gedachte is nou nog nooit bij me opgekomen, maar misschien moet ik die ervaring nog opdoen. terug naar boven |
| stevie wonder - I'll be loving you always - 17 januari 2020 De jaren 70. 'Songs in the Key of Life', grijs gedraaid die lp. Nu liep ik 'I'll be loving you always' weer tegen het lijf. Een prachtig nummer. Van de tekst kon ik mij niet veel herinneren eigenlijk, slechts flarden. Alles bij elkaar een mooi verhaal. terug naar boven |
| blues in the night - 14 januari 2020 Ook bekend van "The Singing Detective". Wat een diep stemgeluid zeg, die Anne Shelton. Het nummer begint met een gek zinnetje: 'My mama done tol'me' , wat verderop qua klank bij dat 'hoo-wee' terugkomt, het geluid van de treinfluit. Dat lukt maar gedeeltelijk om dat in het Nederlands ook zo te krijgen. Een aardige bijkomstigheid van de song is dat het een mannen - en een vrouwenuitvoering kent. In het eerste geval krijg je 'when I was in knee pants' en 'when I was in pigtails' voor de vrouwen. 'Son' wordt 'Hon'. 'A woman'll sweet talk' en 'A man's gonna sweet talk' etc. terug naar boven |
| paper doll - 11 januari 2020 Weer zo'n oudje. Mede bekend van "The Singing Detective". Op you tube o.m. een uitvoering te zien van The Mills Brothers en Dean Martin, de laatstgenoemde enigszins aangeschoten lijkt het wel én met sigaret. Heerlijk swingend nummer, ook in het Nederlands: speelpop van papier. terug naar boven |
| it might as well be spring - doris day o.m. - 10 januari 2020 Zoekend naar nummers van Gus Kahn kwam ik terecht bij 'iets' van Oscar Hammerstein en Richard Rodgers. Bepaald ook niet de eersten de besten: 'It might as well be spring'. Luister naar de uitvoering van Doris Day! Wat een prachtige, heldere stem. De -ing rijmen terugbrengen in het Nederlands is lastig. Bovendien hebben we zo onze eigen lente-uitdrukkingen. Wel leuk om die te gebruiken als het kan. Het zou lente kunnen zijn. terug naar boven |
| bing crosby & the andrew sisters - don't fence me in - 13 december 2019 Dit nummer werd me in herinning gebracht door de TV serie 'The Singing Detective'; ook al weer jaren geleden. Leuke muziek. Het blijkt een soort cowbow-nummer te zijn. 'Hobbles' zijn zogenaamde kluisters waarmee je een paard kunt vastzetten door drie van zijn benen onderling te verbinden. Handig als je midden op de prairie bent. Maar dat sfeertje met The Andrew Sisters: fantastisch! terug naar boven |
| billie holiday - god bless the child + it had to be you - 10 december 2019 Vind ik tussen mijn documenten twee al veel eerder gemaakte songtekstvertalingen. Vergeten op de website te zetten. 'God bless the child' van Billie Holiday & Arthur Herzog Jr., gezongen door Billie Holiday natuurlijk. En, 'It had to be you' met weer een prachtige songtekst van Gus Kahn. Isham Jones schreef de muziek. Toch ook goed te zingen in het Nederlands. terug naar boven |
| something - in een nieuw jasje - 26 september 2019 Gisteren waren in "De Wereld Draait Door" The Analogues. Fantastisch natuurlijk. En ook 'Something' werd gespeeld. Toch maar eens even terugkijken naar mijn vertaling uit 2006. Ik was toen net begonnen met het vertalen van liedteksten en had als eerste, nummer 1 hits van The Beatles genomen. Toen was ik behoorlijk tevreden met het resultaat, maar ik liet de 2e en 3e regel rijmen (zie hieronder) terwijl George Harrison subtiel rijmt met de 1e en de 3e regel: moves|woos me - knows|shows me - en ook in het 3e couplet: knows|shows me. Dat is dan nu geworden: doet|koestert - gewoon|tonen - gewoon|tronen. Ook zingt het allemaal nét even wat lekkerder als je zorgt voor klankovereenkomst met de originele rijmklanken. Zie hier dan de versie van vandaag. (oude versie uit 2006): Kijk hoe mooi zij zich beweegt Vind je haar niet oogverblindend Alles aan haar is opwindend Ik kan niet meer zonder haar Ik wil niet meer zonder haar Kijk hoe lief ze naar me lacht Ik kan geen ander meer beminnen En dat weet ze diep van binnen Ik kan niet meer zonder haar Ik wil niet meer zonder haar Gaat dat gevoel een leven mee? Geen idee, geen idee Kijk over onze schouders mee Geen idee, geen idee Kijk hoe zeker zij het weet In mijn gedachten dringt ze binnen Wijst me op de mooiste dingen Ik kan niet meer zonder haar Ik wil niet meer zonder haar terug naar boven |
| wisdom (it was ...) - sara teasdale - 24 september 2019 Al vertalend kom je toch weer nieuwe dingen tegen. "A score" blijkt een twintigtal te zijn, nou ja, om precies te zijn: "a group or set of twenty or about twenty". Dat wordt met 'zo'n tiental jaar' wel aardig geduid; in ieder geval is dat minder strikt dan 'een tiental jaar' zou ik denken. Gaat het gedicht over de lente? Dat is de vraag. terug naar boven |
| my cocoon tightens - colors tease - emily dickinson - 11 september 2019 Emily Dickinson ziet de vlinder voor zich die nog in zijn cocon zit en zich al voorstelt hoe het zal zijn om rond te vliegen. Zijn vleugels zijn nog niet goed ontwikkeld dus het moment is nog niet aangebroken om uit te breken, al voelt hij zich wel bekneld zitten en plagen de kleuren hem: wordt het geen tijd? Ze probeert zich ook voor te stellen hoe een vlinder weet wanneer het moment daar is. Zouden er signalen en tips komen en zou hij die dan wel herkennen? En precies op dat ogenblik moet hij verrassen met zijn kleuren. Dat hij dan nog wat zal blunderen in het begin moet je hem maar niet kwalijk nemen. Je kunt het ook zien als het proces van de ontluikende dichter. Ook: iemand die wil ontsnappen aan conventies e.d. terug naar boven |
| the fact that earth is heaven - emily dickinson - 9 september 2019 Een hemel op aarde. Zo simpel is het. terug naar boven |
| the butterfly upon the sky - emily dickinson - 7 september 2019 Halfrijm, Emily Dickinson gebruikte het veel. In dit gedicht name| home. Maar je zou zelfs ook pay als halfrijm bij sky kunnen voegen. In ieder geval rijmen: sky|I|sigh. Uiteindelijk lukte het om dit via halfrijm terug te laten komen in het Nederlands. terug naar boven |
| the largest fire ever known - emily dickinson - 5 september 2019 De zonsondergang als een enorme brand die elke dag weer woedt. Niemand maakt er melding van ....... terug naar boven |
| the sky is low - the clouds are mean - emily dickinson - 4 september 2019 De natuur heeft ook wel eens een slechte dag, net als wij. Soms kun je haar daarop betrappen. Een sacherijnig weertje zogezegd (chagrijnig mag ook). Een sneeuwvlokje dat aan het dubben is hoe ze haar weg zal vervolgen. Een klagende wind. terug naar boven |
| nature rarer uses yellow - emily dickinson - 2 september 2019 De woordkunstenaar aan het werk. Trocheïsch metrum dit keer (regels: 8-5-8-5). Het gaat over de natuur, maar Emily Dickinson weet qua woordgebruik een link te leggen met 'uitgeven' en 'zuinig zijn'. Kijk maar: safe, spend, afford, prodigal (spending money or using resources freeley and recklessly), scantly, selectly. Neem je weer meer afstand dan zie je zo'n zonsondergang voor je. En heel af en toe zie je 'm ook in het echt. terug naar boven |
| the future never spoke - emily dickinson - 30 augustus 2019 Dit is weer een echt pareltje van Emily Dickinson. De toekomst biedt jou geen kans om ervoor weg te vluchten of een ander jouw toekomst te laten meemaken én je kunt je er niet op voorbereiden. Opeens IS het er gewoon, als het nu. terug naar boven |
| this is the land the sunset washes - emily dickinson - 28 augustus 2019 Meestal dicht Emily Dickinson in de common meter, hymn meter of ballad meter, waarbij het metrum jambisch is: ta DUM ta DUM. Slechts af en toe tref je een gedicht aan in een ander metrum, vaak dan: trochee (DUM ta DUM ta). Máár,'This is the land the sunset washes' heeft een afwisselender ritme: dactylus en trochee gecombineerd: THIS is the LAND the SUN-set WA-shes / THESE are the BANKS of the YEL-low SEE. Het overbrengen van zo'n ritme in de Nederlandse vertaling maakt vertalen extra leuk. Emily Dickinson geeft een prachtige schets van een zonsondergang; je zíet het voor je. Aan het ritme kun je zien dat de 1e en 2e regel van de 2e strofe eigenlijk als een geheel moeten worden beschouwd (ritme identiek aan 1e regel van de 1e strofe). terug naar boven |
| to fight aloud is very brave - emily dickinson - 26 augustus 2019 De cavalerie die maar blijft aanvallen, er komt geen eind aan. En niemand die het ziet. Of toch? terug naar boven |
| shall I take thee, the poet said - emily dickinson - 22 augustus 2019 Wikken en wegen met woorden. Daar gaat het bij dichten (en vertalen) om. EN, het allerbelangrijkste, over vondsten die zomaar uit de lucht lijken te komen vallen. Toch is dat niet zo. Pas na lang/langer doordenken van de woorden en hun mogelijke betekenis doet zich dat vaak pas voor. Wordt dat als het ware uitgelokt. Hier lijken de woorden gasten die op bezoek willen komen. Er zitten er in de hal te wachten. Komen ze nog aan de beurt? Of hebben ze definitief afgedaan. Toen ik naging of ik 'het overwogen woord' zou kunnen gebruiken, kwam ik terecht bij het archief van De Groene Amsterdammer. Op 19 juli 1924 verscheen in het blad onder de kop 'Krekelzangen' een lied van J.H. Speenhoff, getiteld 'Er tusschen uit' . Ook dát is leuk aan vertalen, al dwalend kom je op de gekste plekken. Er tusschen uit Kom, we gaan wat met vacantie, Zei de Amsterdamsche Raad, Na het maanden-lange werken Kan zoo'n slippertje geen kwaad. Dezen gaan wat naar de heide, Genen naar het blanke strand ... Rustig luieren en suffen, Of wat spelen in het zand. Zeker hebben ze het noodig Na dien langen zittingtijd, Raadslui zijn toch ook maar menschen Met en zonder vroolijkheid. Visschers, fietsers, tuffers, loopers, Pootje-baajers en zoo voort, Vindt men onder deze vrienden Van het overwogen woord. - Niet meer stemmen, debatteeren ... Geen gemier meer en geblok, Maar met vrouw en kind naar buiten, Weg de vulpen ... nu de stok! Weg de bleeke zitting-wangen En het loome dito-oog, Stoere, bruin-gebrande nekken, Breed gebarend, hoofd omhoog. Groote grut! Het is zoo fijn Even Raadslid ... af .... te zijn. J.H. Speenhoff terug naar boven |
| a charm invests a face - emily dickinson - 13 augustus 2019 Over dit gedicht is al heel wat af geschreven. In The New York Review of Books door Adrian Piper, door Helen Vendler, op The Prowling Bee, het blog van Susan Kornfeld, Preest. Genoeg te lezen en overwegen dus. Ik zie Emily Dickinson vooral als een woordkunstenaar. Ze gebruikt in dit gedicht woorden als: charm, (di)spell, want, wat je de kant opstuurt van betovering (toverspreuk, betovering, en - met een beetje fantasie - toverstok; het verschil in uitspraak tussen wand met een d en want met een t is nauwelijks te horen). Maar het kan ook gewoon charme zijn, bekoorlijkheid. Het gezicht wint aan bekoorlijkheid door de voile. Voor invest vond ik: provide or endow something with a particular quality or attribute. Ik moet dan aan 'verrijken' en '(op)sieren' denken. Bij: behold, veil, peer, mesh, interview, image gaat het allemaal om kijken/zien. Behold: see or observe someone/something especially of remarkable or impressive nature. Een veil/mesh onttrekt niet alleen een gezicht aan het zicht, het biedt de draagster (meestal een draagster) ook een zekere beschermlaag bij het kijken naar anderen (peer). Interview wordt hier, denk ik, bedoeld als 'het elkaar in de ogen kunnen kijken'; echt dus als 'inter' en 'view'. Niet als het interview dat de journalist afneemt. In een Duitse vertaling van Gertrud Liepe wordt het: Anblick, wat het vrij precies weergeeft. Elkaar rechtstreeks aankijken. Image: het totaalplaatje zou je kunnen zeggen. Mooie definitie: a representation of the external form of a person or thing in art (Oxford Dictionary). En dan woordengroepen met negatievere lading: dare not/fear/lest (niet durven, bang, angst), dispell, denies, annul (laten verdwijnen, ontkennen, nietig verklaren). Leuk weetje: deny betekende vroeger ook wel 'de toegang ontzeggen' - wel toepasselijk, denkend aan de voile. En tot slot een positieve set: wishes, want, satisfies. Imperfectly is uiteindelijk toch het kernwoord van het gedicht. Enerzijds is het gezicht door de voile niet goed te zien, anderzijds verwijst het naar de onvolmaaktheid van het gezicht. Je zou zelfs nog kunnen denken aan een derde betekenis vanwege beheld dat de associatie oplevert met 'aanbeden worden'; het gezicht wordt aanbeden om de verkeerde reden, vanwege de charme die de voile teweegbrengt (mysterieuze verschijning). In een eerdere versie had ik eerst: "Gesierd door charme is / Een vaag te zien gezicht / Haar voile licht de vrouw niet op / Bang voor het volle licht". 'Het volle licht', omdat dat licht is dat onbelemmerd op iets schijnt en dit in dit kader, gezien de voile, mooi passend is, zij het dat het woord 'licht' niet in het origineel voorkomt. Het blijft dubben en afwegen. Nu toch 'invests' een belangrijker plaats toegekend. terug naar boven |
| aretha franklin - think - 19 juli 2019 Een paar dagen geleden liep Shirma Rouse de studio waar Leo Blokhuis een uitzending over North Sea Jazz maakte binnen en zong karaoke het nummer 'Think' van Aretha Franklin. Wat een heerlijk nummer is dat toch. Dus nu een poging het zo te vertalen dat het in het Nederlands óók klinkt. Liefst met klankovereenkomst met de Engelse versie. Dat voelt het beste. Maar wat verzin je voor freedom? Letterlijk vertalen toch maar niet. Afhankelijk van je mood kwam ik op 'lieverd' of 'ziedend'. Zingt wel lekker. terug naar boven |
| ZOMERZINNEN literatuur- en muziekfestival - Dwingeloo - 22 juni 2019 Tijdens het Zomerzinnen festival werd het boek Van Nijlande tot Heelal | From Nijlande to the Universe | Von Nijlande bis zum Weltall gepresenteerd, met gedichten van de Drentse dichter Erik Harteveld vertaald in het Engels en Duits door Geert Nijland en uitgegeven door Het Drentse Boek. Baukje Bloemert van Huus van de Taol reikte het 1e exemplaar uit aan Erik Harteveld. Ik heb met veel plezier aan de totstandkoming van de Engelse vertalingen meegewerkt. Zie FOTO in TZUM (3e foto: links ik, met pet Erik Harteveld). Het boek is in de boekhandel verkrijgbaar en via Het Drentse Boek.  Hieronder het verhaal dat ik daar hield: ZOMERZINNEN – From Nijlande to the Universe – zomer 2019 in Dwingeloo Ik zal u wat meer vertellen over de totstandkoming van de vertalingen. En dan met name de Engelse vertalingen want daar was ik bij betrokken. En aan het eind van mijn verhaal zullen we nog een uitstapje maken naar de muziek en in Engeland terechtkomen. Help me herinneren. Poëzie vertalen is iets voor doorzetters. Je moet blijven zoeken naar andere woordcombinaties en niet opgeven, want altijd weer blijkt dat er méér mogelijk is dan je in eerste instantie dacht. Het is dus een geduld-kwestie. Iets voor stugge volhouders. Laat Geert nu zo’n stugge volhouder zijn. En bovendien ééntje van de precieze soort die onze vondsten en varianten, die we per e-mail uitwisselden en becommentarieerden, allemaal bijhield. Hij is bovendien een allesweter, in de goede zin van het woord. Begín ergens over en hij blijkt ook dáár wat vanaf te weten. Een groot genoegen om al zoveel jaren met hem over vertalen van gedachten te wisselen. Met name bij het vertalen van poëzie word je - als je géén native-speaker bent - verleid tot verkeerd gebruik van een woord of begrip omdat het zo goed past in het ritme van de regel of mooi uitkomt qua rijm. Om ons voor dergelijke fouten te behoeden schakelde Geert Maria Kamphuis in en op het laatst via de uitgever ook Jenny-Anna Linde. Beiden wél native speaker. Maar ….poëzie vertalen is echt een vak apart. Het gaat niet alleen om WAT er staat, maar ook om HOE het er staat. Ik ben bovendien van de school die meent dat je het ORIGINELE METRUM van een gedicht zoveel als mogelijk moet volgen in je vertaling. Dat betekent dat je het gedicht METRISCH moet analyseren. Soms is dat duidelijk: - anapesten - trocheeën - soms zuivere jambische versregels. Maar vaak ook zitten er onverwachte overgangen en tegendraadse regel-afbrekingen in de gedichten van Erik die een staccato effect bewerkstelligen. Ik noem het maar even voor het gemak: het HARTEVELD GAREEL. Om dat in het Engels dan te volgen, moet je verduveld goed opletten. Wat óók opvalt is dat Erik niet van getierelantijn en franje houdt. EN, je hoeft je nooit af te vragen: wat STAAT er in ’s hemelsnaam. Hij gebruikt de pure feiten, SECUUR uitgekozen pure feiten, en beschrijft beelden zó PRECIES dat je als vertaler niks hebt om je achter te verschuilen. Je kunt niet ergens je eigen interpretatie aan geven. Je moet “gewoon” zo precies mogelijk vertalen wat er staat. En dat brengt me tóch weer bij het METRUM, want zelfs als het te vertalen woord simpel is, dan ben je er nog niet natuurlijk. papier – paper | onwetend – unaware | pepermunten - peppermints Klemtoon verschillen, zoals u hoort, waardoor het Engelse woord niet zomaar vanzelf is in te passen in het ritme van de regel. Het aardige is nu dat u straks de originele tekst naast de vertalingen kunt houden en kunt zien hoe we dat soort dingen hebben opgelost. En als u denkt: nou dat is makkelijk zeg, dán hebben we ons werk goed gedaan. En dat mooie resultaat is er óók omdat we het geluk hadden dat DÉZE DICHTER NOG LÉÉFT. Wat meestal níet het geval is als je poëzie vertaalt. Hij kon dus een enkele overbodigheid die erin geslopen was rücksichtslos naar de prullenbak verwijzen en deed dat dan ook. Kernachtig en compact is het devies. ‘Keep it simple’. U zult het zien. TOT SLOT wil ik een uitstapje maken naar de MUZIEK. We zijn hier tenslotte op een literatuur- en muziek festival. Maar ook om te laten zien hoe je al vertalend heerlijk kunt verdwalen en allerlei leuke dingen te weten komt. Muziek dus. En daarvoor gaan we naar Eriks bekende gedicht ‘Hier en Nu’. Dat is óók een bijzonder gedicht omdat het uitzonderlijk lange versregels heeft, met wel 8 trocheeën. U weet: bij een trochee komt de klemtoon op de 1e lettergreep: DUM-ta, DUM-ta. Acht trocheeën dus, maar bij de 8e trochee vervalt de laatste lettergreep. Dan krijg je geen 16 lettergrepen (8 x 2), maar 15. Wat doet het er toe, zult u wellicht denken. Nou, dat zal straks nog blijken. ‘Hier en Nu’ is namelijk OP MUZIEK gezet: een trage Engelse wals. Een ¾ maat: 3-je één – twee, 3 je één – twee. Trocheeën op een ¾ maat. Hoe zit dat, vroeg ik me af. Kun je dan álle trocheïsche versregels op zo’n ¾ maat zingen? Maar nee, dát kan niet. Denk maar eens aan: “Altijd is Kortjakje ….” Dat zijn ook trocheeën, maar op de melodie van ‘Hier en Nu’ gaat het mis: al-tijd IS kortjak- je….” . Klinkt niet. Er moet dus méér aan de hand zijn met dat metrum van ‘Hier en Nu’. En wat blijkt: je moet die 8 trocheeën in 2-tallen bekijken: DIPODISCH noem je dat. De klemtoon van de 2e trochee blijkt sterker te zijn dan die van de 1e. En die sterkste klemtoon wordt dan de 1e tel van de ¾ maat. En dat loopt uitstekend: and the RAIN is beating LITTle roundish DIMP-les in the SAND. Dat vond ik nou leuk om te ontdekken. Vervolgens vroeg ik me af: zouden er ook originele Engelstalige gedichten zijn met zulke uitzonderlijk lange versregels. Als je eenmaal weet hoe je zo’n metrum noemt – schrik niet hoor - : een “dipodische trocheïsche hectámeter” die catalectisch is, vanwege het ontbreken van die laatste lettergreep). Dán is daar wel áchter te komen. En inderdaad, in een boekje van Annie Finch over metrum, trof ik er eentje aan, en niet zomaar eentje: Lord Alfred Tennyson, een beroemd dichter in het Victoriaanse tijdperk, schreef een gedicht, “Locksley Hall”, over het kasteel waar hij is opgegroeid en over – natuurlijk - een verloren liefde. Mind you: 97 twee-regelige coupletten bestaande uit 8 trocheeën per regel, waarvan de laatste is ingekort. Een “OLD FIFTEENER” noemen de Engelsen dat. Kijk, daar heb je die 15 lettergrepen weer. En inderdaad je kunt Locksley Hall zonder problemen zingen op de melodie van ‘Hier en Nu’. Exact hetzelfde metrum. Zo zie je maar weer dat de metriek en de muziek ons door de tijden heen en over de landsgrenzen heen verbindt. En dat lijkt me een mooi gegeven om mijn bijdrage mee af te sluiten. Dwingeloo, 2019. terug naar boven |
| Nederland Vertaalt 9: uitslag ENG-NED - 28 mei 2019 ‘Nederland Vertaalt’, opgezet door Verstegen & Stigter in samenwerking met het Prins Bernhard Cultuurfonds, wil het belang van goed vertalen onderstrepen, zo lees ik op hun website. Hoe is het dan mogelijk dat de jury ENG-NED een liedtekstvertaling (de opdracht was het vertalen van "Lucy in the sky with diamonds") heeft bekroond waar fouten in staan, vroeg ik me af. Welk type fouten gemaakt is, wil ik u hieronder duidelijk maken. Als u kunt zingen, zing dan mee op de melodie van ‘Lucy in the sky with diamonds’. Wij en het Prins Bernhard Cultuurfonds Om het publiek het belang te doen inzien Van hoe je een song – goed ritmisch vertaalt Organiseerden Verstegen & Stigter Een wedstrijd waarvoor werd bepaald Handhaaf het metrum en wees effectief Net als het origineel Let op het rijmschema, zingbaarheid is Van belang Wij en het Prins Bernhard Cultuurfonds Wij en het Prins Bernhard Cultuurfonds Wij en het Prins Bernhard Cultuurfonds Ah ….. ah…… Alle vertalingen worden beoordeeld Door vakjury’s die wij benoemen per taal Lennon/McCartney, het zijn specialisten De klemtoon die is cruciaal Is elke inzending dactylus-‘proof’ Let op het metrum, maar nee Engels is anders dan Nederlands, da’s Van belang Let dus extra op de accenten Let dus extra op de accenten Let dus extra op de accenten Ah ….. ah ‘Tangerine’, ‘cellophane’, ‘marmalade’ zijn van Zichzelf al een dactylus, lekker brutaal Maar mandarijn, cellofaan, marmelade Gaan met het accent aan de haal Maar gelukkig leer je van fouten Maar gelukkig leer je van fouten Maar gelukkig leer je van fouten Ah …… ah Wie had dan wel moeten winnen? Pleuni Depmann, zonder enige twijfel. Een foutloze vertaling, slechts één opmaatje, mooie vondsten. Dat zij naast tekstdichter ook muzikant is, verbaast me niks. Dat de jury vergeten is te vermelden dat 'Lucy in the sky with diamonds' een schitterend voorbeeld is van een lied vol dactylen (die in de vertaling gehonoreerd moeten worden natuurlijk) vind ik heel bijzonder. terug naar boven |
| lucy in the sky with diamonds - 11 april 2019 Reuze nieuwsgierig naar de genomineerde vertalingen van de vertaalwedstrijd Nederland Vertaalt 9! Voor Engels - Nederlands stond 'Lucy in the sky with diamonds' op het programma. Een prachtige dactylus-opgave, wat mogelijkheden biedt om lange woorden/woordcombinaties te gebruiken die op zichzelf al een dactylus vormen. John Lennon en Paul McCartney hebben dat ook gedaan: TANgerine TREES, MARmalade SKIES, SOMEbody, (ka)LEIdoscope, CELlophane, TOwering, ROCKing horse, MARSHmellow, Everyone, (in)CREdible, NEWSpaper, PLASticine, LOOking glass en SUDdenly. Wel 14 keer!! Dat zie je pas goed als je met het lied aan de slag gaat. Fantastisch gewoonweg. Bij mij is dat geworden: mandaRIJNbomen, VRUCHtengeLEI, ROEpende, caleidoSCOpisch fesTIJN, GEELgroene, GLANScelloFAAN, TOrenen, stroomAFwaarts tot, HOBbelpaardLIEden, IEdereen en KRANtenpaPIER. Kortom: baas boven baas. Niet te overtreffen die Lennon & McCartney. Lastig bij het vertalen is ook nog dat in het Engels bepaalde woorden een ander accent hebben dan in het Nederlands, zoals 'CELlophane' (het accent op de eerste lettergreep), maar wij zeggen 'celloFAAN', met het accent op de laatste lettergreep. Ongeveer hetzelfde doet zich voor bij 'NEWSpaper', want in het Nederlands komt het accent dan op de tweede lettergreep: 'paPIER(en)'. Ik zag een mooie vondst voor de 'newspaper taxi's': taxi's gevouwen van krantenpapier. Kijk, dát zingt nog eens lekker. Het lastigste woord is natuurlijk 'caLEIdoscope'. In het Nederlands komt het accent op de laatste lettergreep: 'caleidoSCOOP'. Maar als je het woord 'caleidoSCOpisch' al zingend gebruikt komt er vanzelf ook op de eerste lettergreep een, zij het lichter, accent. Mooie titelvertaalvondsten: 'Lucy twinkelt blij aan de hemel' en 'Lucy in de zilveren hemel'. Bij de eerste is er ook nog klankovereenkomst met 'Lucy in the sky'. Als je meezingt met het origineel vind ik dat altijd wel aardig. Vandaar 'Lucy kom bij mij vanavond', maar de hemel is dan ver te zoeken, zo ook de diamanten. terug naar boven |
| shall I compare thee to a summer's day? - shakespeare - 13 februari 2019 Sonnet 18 is een van de bekendste sonnetten van Shakespeare. Zal ik je met een zomerdag vergelijken? Eigenlijk, zo vertaald, een lettergreepje te veel, maar als je het gewoon uitspreekt, valt die lettergreep in feite weg. Toch eens gekeken of het ook anders kan, zoals zovelen al voor mij hebben gedaan. Kijk hier maar eens. En natuurlijk allerlei versies op de site van Frans Lekens. Máár, ongetwijfeld de mooiste vertalingen van Shakespeare's sonnetten zijn gemaakt door Arie van der Krogt. Die soepele taal! Prachtig. Hij is niet alleen tekstdichter, maar ook liedjeszanger en misschien komt het daardoor. Ze zijn uitgegeven door Ad. Donker en hier verkrijgbaar. terug naar boven |
| weer eens een dickinson: beauty be not caused it is - 10 februari 2019 Echte schoonheid moet je niet najagen, die is er gewoon. Innerlijke schoonheid die alles overstijgt. Aan kreukels gladstrijken hoef je niet te beginnen. Denk maar aan de wind en de weide. Het metrum: trocheeën. Waarom de vierde regel los staat? Geen idee. Ik las in het blog "Emily every day" de veronderstelling dat in de tweede strofe de laatste drie regels rijmen ("Look at that cheeky last stanza, rhyming the last three lines and leaving the first one out there, hanging in the empty air with no rhyme of its own. Lonely line"), maar dat is niet juist. "Thro' it / do it" rijmt. Maar op "see to it" rijmt bijvoorbeeld "drink some tea with it". terug naar boven |
| doubt - sara teasdale - 25 januari 2019 Ja, wat doe je dáár tegen? Als een ziel je verraadt? terug naar boven |
| faults - sara teasdale - 22 januari 2019 Liefde tegen alles bestand. Hoeveel kwaad men ook spreekt. Houden van elke fout. terug naar boven |
| houses of dreams - sara teasdale - 16 januari 2019 Is het een verwijt? Zozeer door iemand worden ingenomen dat er zelfs geen plaats meer is om te dromen? Je zou het haast denken. Ware het niet dat verderop beweerd wordt dat alle dromen zijn uitgekomen. Wat wil je nog meer? Maar toch blijft het een beetje een gedicht vol tegenstrijdigheden. In het metrum worden jambes afgewisseld met anapesten. Eerst meende ik ook trocheeën te ontwaren, maar dat klopt bij nader inzien toch niet. terug naar boven |
| sara teasdale: after love | because - 14 januari 2019 "After love" gaat over verdwenen magie. "Because" geschreven begin 20e eeuw, maar je zou de vrouwen de kost moeten geven voor wie het in dit gedicht beschrevene begin 21e eeuw nog iets ongekends zal zijn.... terug naar boven |
| pain - sara teasdale - 12 januari 2019 Aan huis gekluisterd door de pijn. terug naar boven |
| in the metropolitan museum - sara teasdale - 11 januari 2019 In elkaar opgaand in het museum. terug naar boven |
| swans - sara teasdale - 9 januari 2019 Je ziet ze zitten bij het meertje. Wat is er gebeurd? IS er wat gebeurd? Zwanen. terug naar boven |
| the kiss - sara teasdale - 8 januari 2019 Weer zo'n gedicht dat op het eerste gezicht pure sentimentaliteit lijkt te betreffen. Toch is het beeld van de tedere regen en de kussende wind meer dan dat. Teasdale vond de vorm waarin ze haar gedichten goot zeker zo belangrijk als de inhoud. In het gedicht valt op dat de niet rijmende regels 1 en 3 in elke strofe eindigen met een onbeklemtoonde lettergreep; de rijmende regels 2 en 4 hebben het gebruikelijke mannelijk eindrijm. De eerste drie regels van elke strofe zijn jambische pentameters (vijfvoeters), de 4e regel is verkort tot 4 resp. 6 lettergrepen. De laatste regel heeft bovendien een afwijkend metrum (anapest). Ook aardig wat alliteratie in het gedicht (come, can, care | sought, sea, sent | surged, singing, south | swift, sweet, shining | sealed, sseal, safe). "De kus" terug naar boven |
| young love - sara teasdale - 24 december 2018 Bij het vertalen van dit gedicht van Sara Teasdale moest ik denken aan de woorden van Carel Peeters toen hij Edna St. Vincent Millay en Sara Teasdale vergeleek (VN: Edna Millay, de kaars die aan twee kanten brandt - 2016). "Millay stond dichterbij het 'masculiene stoïcisme' van Thomas Hardy en E.A. Housman dan bij de sentimentele hartenbrekers-poëzie van een in die tijd bekende dichteres als Sara Teasdale." "Young love" voldoet aardig aan die laatste typering. Anderzijds, het beeld van de zee die de naam van de geliefde die in het zand is geschreven wegspoelt, zien we ook bij Edmund Spenser (1552-1599) in het beroemde sonnet 75 "One day I wrote her name upon the strand". En het beeld van jaloers zijn op de spullen die wél bij de geliefde in de buurt zijn, gebruikte Emily Dickinson's ook al in "I envy seas whereon he rides" en komt vast bij meer dichters voor. "Young love" is in een jambisch metrum geschreven, vier regels per strofe, maar deel IV en VIII wijken af: beide delen hebben 9 regels en deel IV kent bovendien een trocheïsch metrum. terug naar boven |
| it is not a word - sara teasdale - 10 december 2018 Het gaat niet om wat er gezegd is. Was het maar zo, zou je haast denken. Het staat los van wat er nu is. Het zit 'm in de herinneringen. Dat wat je probeert te vergeten. terug naar boven |
| only in sleep - sara teasdale - 2 december 2018 Spelende kinderen in je slaap zien. Alleen dan. En geldt dat ook voor hen? terug naar boven |
| I would live in your love - sara teasdale - 30 november 2018 Een dansende anapest. Vrolijk van de liefde, en zelfs meer dan dat. terug naar boven |
| change - sara teasdale - 30 november 2018 Toen en nu. Verandering, maar niet opeens. terug naar boven |
| alone - sara teasdale - 29 november 2018 Een treurig gedicht. Wat rest: de trotse geest. Gelukkig maar. terug naar boven |
| lessons - sara teasdale - 15 november 2018 Leren op jezelf te vertrouwen is de belangrijkste les die er te leren valt. Zoek geen hulp bij anderen lijkt de boodschap te zijn. Ze worden vergeleken met wuivend riet (dat ook maar een beetje meedeint met de wind?) en een eenzame den (die niet veel schaduw biedt). Je moet zelf zien om te gaan met pijn en verdriet en voluit durven genieten van plezier. Wél doen allemaal, anders is het voor niets geweest. Zijn dat de lessen? terug naar boven |
| the answer - sara teasdale - 2 november 2018 Dit gedicht is ook te vinden in het bundeltje met door Albert Verwey vertaalde liederen van Sara Teasdale. Blijdschap is het centrale thema of beter gezegd zag Sara als het centrale thema in haar leven. Ze schreef er ook andere gedichten over, zoals "Joy" en "To joy". terug naar boven |
| in Flanders fields - john mccrae - 10 oktober 2018 In een oud nummer van Filter, een tijdschrift over vertalen, kwam ik de - bijzonder vrjie - vertaling van Hugo Claus tegen van "In Flanders fields" van John McCrae. Zoekend naar andere vertalingen trof ik op internet een interessant artikel van Willy Vandeweghe en Lidia Rura aan waarin diverse vertalingen van dit gedicht geanalyseerd worden naar getrouwheid qua vorm en inhoud. Boeiende leesstof. Dan zelf ook een poging gewaagd om dit beroemde gedicht in het Nederlands vertaald te krijgen. Het is in een heldere, eigenlijk vrij eenvoudige taal geschreven. De klaproos staat centraal. Opvallend vind ik de oproep om het vechten voort te zetten, ondanks al het leed en alle gesneuvelden. Opdat het niet voor niets zal zijn geweest? Ontroerend dat zelfs op het slagveld je de vogels hoort, de warmte voelt, het zonlicht ziet en de liefde ervaart. In 't Vlaamse land. terug naar boven |
| come on to me - paul mccartney - 17 juli 2018 Achterop de NRC van donderdag 12 juli jl. stond een oproep aan de lezers om het refrein van de nieuwe single van Paul McCartney "Come on to me" in het Nederlands te vertalen. Het refrein van dit nummer is, net als het hele nummer trouwens, subtiel opgebouwd. Je moet er dus wel de volledige tekst van het nummer bijhalen om het eer aan te doen. En dan zie je dat het een schitterend verhaal is met geraffineerde nuances. Daarnaast is de muziek fantastisch. Waarom het hier nog geen hit is geworden, is me een raadsel. Dat komt nog wel. Maar nu in het Nederlands en zo dat het zingbaar is en dat je een zaal vol dansende mensen voor je ziet die het refrein meezingen. "Did you come on to me, will I come on to you / If you come on to me, will I come on to you". Daar begint het mee. En dan: "If you come on to me, will I come on to you? If you come on to me, will I come on to you?", om te besluiten met: "If you come on to me, then I'll come on to you / If you come on to me, then I'll come on to you". "Zo'n zin in mij" heb ik van "Come on to me" gemaakt. terug naar boven |
| no rack can torture me - emily dickinson - 14 juni 2018 / 22 januari 2019 Wat een gedicht! Naar aanleiding van een bespreking van dit gedicht door Susan Kornfeld op haar "The Prowling Bee"- blog heb ik het zelf ook nog weer eens opnieuw bestudeerd. Lichaam en ziel is het onderwerp, zoveel is duidelijk, maar dan... Mede door discussies met Geert Nijland hierover, kwam ik tot het volgende. Wat bedoelt Dickinson met "Behind this mortal bone / There knits a bolder one" in de 1e strofe? Een nieuw been? Dat zou gek zijn. Hoewel het verderop wel over 'two bodies' gaat. Zie verderop. Kijken naar de woorden die Dickinson gebruikt, levert soms nieuwe inzichten op, zo ook nu. 'To knit' betekent o.m. unite or cause to unite (verenigen, zich verbinden). 'To bind' = o.m. cause people to feel united (alweer 'unite'). Met het 'bind one' in de 2e strofe zou zelfs bedoeld kunnen zijn: gebonden worden/je gebonden weten aan de conventies in de gemeenschap waar je leeft. En 'body' staat ook voor: the main or central part of something. Én ik bedacht dat je de eerste twee strofes misschien als een geheel moet lezen. Dus dóórlezen na de 4e regel. Dan komen die zaag en dat kromzwaard minder 'uit de lucht vallen'. "....... a bolder one [that] you cannot prick with saw, nor pierce with scimitar". Met dit in het achterhoofd kun je wellicht zeggen dat Dickinson een ontwikkeling beschrijft: achter het (sterfelijke) been ontstaat iets (wordt ontdekt) dat er één mee is, maar dat niet beschadigd kan worden door zagen en wat dies meer zij. Je bewust worden van de vrijheid van de ziel/geest. "Two bodies - therefore be": als je 'body' als entiteit ziet, als iets dat centraal staat, dan constateert Dickinson in die 2e strofe misschien gewoon dat er twee entiteiten zijn, twee (onder-)delen. Eén deel is/zit vast, kan niet weg en het andere deel wel, dat is vrij, kan wegvluchten, wegvliegen, zich losmaken. In de 3e strofe zegt Dickinson dat dat wegvliegen echt niet makkelijk is. Ook al denken we dat een adelaar dat wel eventjes doet. Nee, voor hem is het zeker niet makkelijk, maar hij doet het toch. Bemoedigende woorden eigenlijk. (Overigens het tegenovergestelde van wat Susan Kornfeld zegt: "it can simply fly away" - nee, zo simpel is het niet). En voor de mens geldt dan nog (die heeft een voordeel: het bewustzijn) dat hij zelf alleen zijn eigen vijand is. Is hij zich eenmaal bewust van de kracht van zijn ziel/geest, dan kan hij zelfs in gevangenschap vrij zijn, maar zich ook vrij maken van de ketens van conventies, de ketens waarin anderen hem (zijn lichaam) gevangen proberen te houden. Hij kan zelfs kiezen voor gevangenschap (Dickinson's zelfverkozen kloosterleven) en toch vrij zijn. Zich vrij voelen. Blijf ik toch nog zitten met dat kromzwaard en die zaag en de woorden 'prick' en 'pierce'. Waarom gebruikt Dickinson niet gewoon 'cut with saw' en 'stab with scimitar'? Verder zoekend naar 'pricks' kom ik erachter dat 'pricks of conscience'(lang leve Kramers' Engels woordenboek) gewetensknagingen of gewetenswroeging betekent. Misschien te ver gezocht, maar toch een aardig detail. Wie weet wilde ze wel iets met 'pricks of conscience' doen in dit gedicht - zou prima passen - maar bleef alleen 'pricks' over en combineerde ze dat met 'pierce' vanwege de alliteratie? Volstrekt onbewezen stelling natuurlijk, maar wel leuk. Tot slot: het metrum: een simpele jambische trimeter (drievoeter); met in regel 11, 12, 14 en 16 slechts twee versvoeten. terug naar boven |
| a december day - sara teasdale - 31 mei 2018 In mei iets over december. Wat de vorm van het gedicht betreft: Teasdale speelt met de jambe en brengt accenten aan in het gedicht, onder meer door de eerste onbeklemtoonde lettergreep te laten vervallen (regel 1 en 3) en anapesten erin te weven (regel 3). Met op het eind twee maal een mooie dactylus. Lastig dat 'filigree' als woord zelf een dactylus is, maar ons 'filigraan' nou net weer niet. Blijkt 'filigraanachtig' ook een keurig woord te zijn met de klemtoon precies in het midden. Het past, maar toch jammer dat die g geen f is. terug naar boven |
| I shall not care - sara teasdale - 30 mei 2018 Vergelijk dit gedicht van Teasdale eens met het beroemde 'When I am dead my dearest' van Christina Rossetti en Edna St. Vincent Millay's 'If I should learn in some quite casual way'. Zo relativerend als Rossetti is met haar "And if thou wilt, remember / And if thou wilt, forget", zo vol verwijt is Teasdale. En in Millay's sonnet wordt ze overrompeld in de trein. Nog los van de inhoud is 'I shall not care' een bijzonder gedicht qua vorm. Twee vierregelige strofes die beide opgebouwd zijn met het volgende aantal lettergrepen: 11|6|11|4. Ze gebruikt vier begrippen twee maal: 'rain', 'lean/bend', 'peace' en '-hearted'. Opzettelijk? terug naar boven |
| may - sara teasdale - 24 mei 2018 Dit gedicht van Teasdale doet me een beetje aan "Alms" van Edna St. Vincent Millay denken, met die mooie regel erin: "but it is winter with your love". Sara Teasdale spreekt over haarzelf in winterse termen: "I go a wintry way". En niet voor niks, zo blijkt. terug naar boven |
| my heart is heavy - sara teasdale - 23 mei 2018 "My songs do not belong to me" aldus Sara Teasdale in dit gedicht. Zoals ze in het vorige gedicht 'What do I care' zei "It is my heart that makes my songs, not I". Wat zou ze precies bedoelen? Als ik geneigd ben die vraag te beantwoorden moet ik sinds kort denken aan deze fantastische regel die ik onlangs aantrof op een weblog getiteld 'The Playful Art of Poetry': "explaining a poem is like explaining a joke : it is allowed, provided one doesn’t". Of deze uitspraak van Klaas Alberts - het is zijn weblog - zelf is? Of vrij naar E.B. White die al eens iets soortgelijks zei over waarom je een grap niet moet uitleggen. Geen idee, maar leuk is de uitspraak wel. Mooi, klein vers weer. Ook aangetroffen in het bundeltje met Teasdale-vertalingen van Albert Verwey. terug naar boven |
| what do I care - sara teasdale - 19 mei 2018 Sara Teasdale maakt in "What do I care" op een levendige manier gebruik van anapesten, afgewisseld met jambes. Als je het effect vergelijkt met Lord Byron's "The destruction of Sennacherib" dan hoor je goed het verschil. Minder monotoon. "For they are a fragrance and I am a flint and a fire". (– / | – – / | – – / | – – / | – – / (–) . De laatste onbeklemtoonde lettergreep krijg je alleen maar als je "fire" als tweelettergrepig uitspreekt. "What do I care" vond ik ook in het bundeltje met Teasdale-vertalingen van Albert Verwey. terug naar boven |
| let it be forgotten - sara teasdale - 18 mei 2018 Albert Verwey, zo ontdekte ik, heeft liederen van Sara Teasdale vertaald. Daar was ik erg nieuwsgierig naar. Benieuwd welke gedichten het zouden zijn en hoe ze vertaald zijn. Het zijn er zeven in dat kleine bundeltje dat in 1992 ter gelegenheid van de 91e verjaardag van Gerlof Verwey is uitgegeven en het worden hertalingen genoemd, 'naar Sara Teasdale'. Het eerste lied/gedicht is "Let it be forgotten". Dat is in mijn vertaling "Dat het wordt vergeten" geworden. De vertaling is iets zangeriger dan die van Verwey. terug naar boven |
| barter - sara teasdale - 16 mei 2018 Het metrum van Sara Teasdale's gedicht "Barter" is intrigerend. De eerste twee strofen zien er trocheïsch uit. In de vijfde en elfde regel wordt aan het begin van de regel weliswaar een onbeklemtoonde lettergreep toegevoegd: "and", maar de trochee overheerst. Een trocheïsche tetrameter zou je kunnen concluderen (vier beklemtoonde lettergrepen/accenten). Zij het een catalectische: de laatste onbeklemtoonde lettergreep ontbreekt. Schematisch: / – / – / – / In de derde regel krijgen er zelfs drie lettergrepen een accent: "Blue waves whitened". En datzelfde verschijnsel doet zich in de vijftiende regel voor: "one white singing". Maar, de derde strofe bestaat voornamelijk uit jambische versregels. Met in regel 14 (tweede regel van strofe 3) een antimetrie: buy it and never (/ – – / –). Over de intonatie van de laatste regel kun je nog discussiëren overigens. Dat zou tot de conclusie kunnen leiden dat het toch een jambische tetrameter betreft waarbij in sommige regels (heel wat in de eerste twee strofen) de eerste onbeklemtoonde lettergreep ontbreekt. De Engelsen noemen dat een "headless iambic tetrameter" en die ziet er schematisch zo uit: / – / – / – / ; inderdaad net als de catalectische trocheïsche tetrameter. Nog eens bij SHMOOP gekeken en daar luidt de conclusie: een jambische tetrameter waarbij in enkele regels de onbeklemtoonde 1e lettergreep ontbreekt. Bij W.H. Auden's gedicht 'Lullaby", waarvan hieronder alleen de eerste strofe, doet zich iets dergelijks voor, maar hier is sprake van een écht trocheïsch metrum. In de zevende regel wordt het woordje "but" vooraan ingevoegd ter afwisseling. Maar dit is een duidelijker geval van een trocheïsche tetrameter (catalectisch = de laatste onbeklemtoonde lettergreep ontbreekt). Lay your sleeping head, my love, Human on my faithless arm; Time and fevers burn away Individual beauty from Thoughtful children, and the grave Proves the child ephemeral: But in my arms till break of day Let the living creature lie, Mortal, guilty, but to me The entirely beautiful. Zo ook bij het gedicht 'Sorrow" van Edna St. Vincent Millay. Daar wordt de trocheïsche tetrameter afgewisseld met een trocheïsche trimeter; beide catalectisch. In wezen doet het er niet toe welke naam je eraan geeft. Het gaat erom dat Sara Teasdale erin slaagt een mooi ritmisch vers te creëren, juist door die afwisselingen. terug naar boven |
| the destruction of Sennacherib -
lord byron - 19 april 2018 Een mooi voorbeeld van een gedicht dat de anapest als metrum heeft is "The destruction of Sennacherib" van Lord Byron. Her en der afgewisseld met een sporadische jambe aan het begin van een regel. Een strijdlustig gedicht dat door de tamelijk strikt gevolgde anapest nogal een dreun wordt. terug naar boven |
| blazing in
gold and quenching in purple -
emily dickinson - 30 januari 2018 Een deinend gedicht wat goed past bij het beeld van de zon als jongleur die van alles met de dag doet. De boel in beweging zet. Het metrum: dactylen gecombineerd met trocheeën. In de regels "Touching the roof and tinting the barn / Kissing its bonnet to the meadow" wordt met 'kissing' niet 'kussen' bedoeld volgens mij, maar het rakelings ergens langs scheren. De zon doet de schuur van kleur veranderen en scheert langs haar dak. (Op daken van schuren staat soms een "cupola" voor de ventilatie; die vorm lijkt erg op een "bonnet"). terug naar boven |
| the red blaze is the morning - emily dickinson
- 30
januari 2018 "The Red, the Violet en the Yellow" die voor de vroege morgen, de middag en de zonsondergang staan. Alhoewel het gedicht uit twee strofen bestaat, lijkt - op het eerste gezicht - de 4e regel van de 1e strofe door te lopen in de 1e regel van de 2e strofe: "And after that is none / But Miles of Sparks - at evening -" . 'None but' betekent 'only' oftewel 'niets dan'. Vertaald: 'En daarna is er niets / Dan mijlenverre vonken'. Het punt is echter dat je in dat geval 'revealing' zou verwachten en dat staat er niet. Toch maar 'maar' aanhouden dus. De sterren in de nacht als vonken afkomstig van het vuur dat overdag brandde. Meer toelichting volgt. Op 1-2-2018 tóch weer andere versie opgenomen. terug naar boven |
| somewhat, to hope for -
emily dickinson - 18 november 2017 Zolang je nog maar iets te hopen hebt en zolang je maar weet dat de pijn eindig is valt het allemaal nog wel mee. Twee maal drie regeltjes die qua vorm op elkaar lijken. Zelfs 'capital' en 'terminable' lijken op elkaar afgestemd te zijn. En zeker het -or, -ar, -air van de eerste strofe (en het - ur in de tweede strofe wellicht ook). Om daar in het Nederlands een beetje bij in de buurt te komen is nog niet zo simpel. Het 'capital' in de eerste strofe is gebruikt in de betekenis van 'highly important/principal'. terug naar boven |
| I reason, earth is short - emily dickinson - 6
oktober 2017 Een bijzonder gedicht van Dickinson, vooral vanwege de laatste regel van elke strofe: "But what of that?" Niks voor haar zoveel onverschilligheid. IS het onverschilligheid? Als je naar de eerste regels van de strofen kijkt, dan staat er steeds: "I reason". Ze heeft iets beredeneerd en is tot weloverwogen conclusies gekomen. Maar wat is ze ermee opgeschoten? Heeft het zin gehad dat doordenken van het leven en de dood? Dóet het er iets toe? Wat kúnnen we ermee met dergelijke constateringen? Mijn eerste ingeving was 'maar zeg nou zelf'. Om vervolgens toch allerlei andere mogelijkheden te gaan proberen. Wat komt het dichtste bij? "Maar wat dan nog" zoals Lucienne Stassaert en Louise van Santen schrijven, komt mij als te onverschillig voor. Paul Celan, een Duitse vertaler, maakt het nog bonter met "Ja und". Peter Verstegen komt veel meer in de richting met "Maar, maakt het uit? " Daarin zit ook het aspect besloten: dat wetende wat ik nu doordacht hebt, wat voegt dat toe? Ik wilde in de vertaling meer de kant op van 'wat moet je d'r mee?', 'wat kan mijn reactie zijn?', 'maakt dat alles anders?' Dus meer machteloosheid tot uitdrukking proberen te brengen dan onverschilligheid. Nog weer verder denkend begon ik me af te vragen of in het verschil tussen de eerste twee strofen en de laatste de oplossing niet verscholen kon liggen. Het in de hemel gebodene zou het kwaad dat ons op aarde is geschied, moeten goedmaken (zie ook: Romeinen 8:18 - bij Dickinson ongetwijfeld bekend). Daarom wijkt in mijn vertaling de laatste regel van de derde strofe af van die van de eerste twee strofen. "I reason" is al net zo lastig. Het is méér dan denken. Beargumenteerd tot een conclusie komen, maar zie dat maar eens in zo'n kort regeltje te vervatten. Van: ' 't Staat vast' naar ' 't Is waar', naar ' 'k Begrijp' tot uiteindelijk: 'Dus ja', wat je in gesprek met jezelf en eventuele anderen concluderend zou kunnen zeggen. terug naar boven |
| that love is all there is -
emily dickinson - 28 september 2017 Het bewijs is weer eens geleverd: hoe korter het gedicht, des te lastiger is het er een goede vertaling van te maken. Een versie of 11, 12 passeerden de revue en steeds was het net niet naar mijn zin. 'Wie weet van liefde heeft / Weet, 't komt op liefde aan' heeft als aardigheidje dat er net als in het origineel twee maal hetzelfde woord in de eerste twee regels voorkomt, maar het klinkt niet zo soepel. De kernzin: 'Het komt op liefde aan' komt zo ook niet goed uit de verf, terwijl dat juist belangrijk is: we weten dat het uiteindelijk om de liefde gaat. Ik merkte achteraf dat Leo Vroman in het gedicht 'God en godin' ook de woorden 'het komt op liefde aan' gebruikt heeft. Wat ook zou kunnen voor 'That love is all there is' is: 'Dat alles erom draait' (Van liefde weten wij / Dat alles erom draait). Dat zoeken naar een alternatief voor 'Dat liefde alles is' , waar Willem Wilmink en Jan Eijkelboom voor kozen, komt voort uit het gevoel dat dat niet precies genoeg is, al past het ritmisch uitstekend. Ivo van Strijtems 'Dat er slechts liefde is' komt er dichterbij, maar heeft als nadeel dat het wat negatief klinkt. Kortom: dubben, dubben, dubben. 'Het is genoeg, liefst is de last / Te dragen als het kan'. Simpel en eenvoudig, maar er zit nét onvoldoende in verwerkt dat de last het liefst moet zijn afgepast op de drager. Wat voor de een te doen is, is voor de ander niet te verdragen. Ik denk althans dat Emily Dickinson het zo bedoeld heeft. Over het woord 'groove' en wat dat zou betekenen is heel wat afgeschreven. Ik las het volgende hier: “In 1853 the first tram with grooved rails commenced operation in the Broadway Avenue of New York". Het was een uitvinding van ene Alphonse Loubat. Zou het niet heel goed mogelijk zijn dat Dickinson hierover had gelezen in de krant en zo het woord “groove” gebruikte, als rails waarop vracht vervoerd kan worden? En in Marriam-Webster vind ik: "a situation suited to one's abilities or interests". Dat lijkt ook goed aan te sluiten. Uiteindelijk moet het 'proportioned' uit de verf komen in de vertaling. terug naar boven |
| forever is composed of nows -
emily dickinson - 26 september 2017 Dit gedicht van Dickinson laat je als vertaler aan de slag gaan met begrippen als 'forever', 'everlasting', 'eternal', 'infiniteness' e.d. Ik ben geneigd 'forever' te koppelen aan een mensenleven en uit te gaan van definities als 'an extremely long time', 'continually', 'for all future time'. Bij dat laatste kom je al dicht bij oneindigheid uit, maar 'forever' komt mij niet voor als 'endless'. Ik heb het idee dat Dickinson 'infiniteness' juist wil afzetten tegen het uit 'nu's' opgebouwde 'voor altijd.' Vandaar dat zij zegt dat het 'not a different time' is. Máár bij 'infiniteness' (oneindigheid) hebben we het wel degelijk over iets anders. Dat is niet alleen een ruimer tijdsbegrip, maar ook oneindig qua ruimte, omvang etc. Daarmee vergelijkt ze haar vrijheid van gedachte die zij thuis kan ervaren en uiten in haar gedichten. Zonder restricties. Een andere kijk: je zou ook het woordje 'its' erbij kunnen denken, dan wordt het: 'except for its infiniteness' en slaat het dus terug op 'forever'. 'Oneindigheid' zou dan besloten liggen in 'voor altijd'. 'Voor altijd' is dan een optelsom van 'nu's' en in die zin geen andere tijd, maar wel voor wat betreft de (tijds-)oneindigheid van 'voor altijd'. 'Latitude' is 'scope for freedom of action or thought', in feite dus de 'vrijheid van gedachte' uit de latere Universele verklaring van de rechten van de mens. Ook kom ik 'freedom from narrow restrictions' tegen, maar Dickinson bedoelt het ongetwijfeld breder. Ook die gedachtenvrijheid is oneindig. In de tweede strofe staat, denk ik, dat we ons eens zouden moeten voorstellen hoe het zou zijn als we, dat wat we hier en nu ervaren, zouden bezien in het licht der oneindigheid. 'The dates' - onze geboortedatum en sterfdatum - lossen als het ware op in de eindeloze maanden en jaren die elkaar maar blijven opvolgen; het stelt niets meer voor. Anderzijds blijkt in de derde strofe dat zonder de dagen waarop we flinke discussies voeren, of waarop het juist rustig is of bruisend omdat er iets (persoonlijks) te vieren valt onze jaren maar saai zouden zijn en niet zouden verschillen van de oningevulde, kale jaren. Bedoelde ze de door God gegeven jaren of wellicht jaren waarin alleen de christelijke feestdagen het ritme bepalen? Anno domini's. terug naar boven |
| to hear an oriole sing -
emily dickinson - 17 september 2017 Al geruimere tijd geleden vertaald, maar nog niet opgenomen op de website. Bij dezen. terug naar boven |
| just one of those things - nummer van cole porter
- 9 september 2017 Een tamelijk lastig te zingen song van Cole Porter: "Just one of those things". De verschillende uitvoeringen van bijvoorbeeld Peggy Lee, Ella Fitzgerald, Frank Sinatra, Nat King Cole, Billie Holiday en Doris Day laten mooi zien wat je met zo´n nummer allemaal kunt doen. "Just one of those things" ... zo gaan die dingen nu eenmaal? Zo iets moet het zijn, maar Cole Porter bouwt zijn regels fantastisch op en dat doe je niet zo makkelijk in het Nederlands na helaas. It was just one of those Just one of those One of those In het tweede couplet komt dat niet terug in de 3e regel, maar toch. En niet te vergeten al die binnenrijmen. Zo goed kunnen liedteksten in elkaar zitten. terug naar boven |
| the ladies
who lunch -
stephen sondheim - 3 april 2017 Uit de musical "Company": het lied "The ladies who lunch". Er staan schitterende uitvoeringen op youtube. De één nog rauwer dan de ander. In de vertaling heb ik van "the ladies who lunch" vrouwen gemaakt die de vrouw zijn van. Ook de andere 13 nummers heb ik vertaald, maar je moet ze eigenlijk in hun totaal bekijken. Dus de hele musical bij elkaar. Aparte teksten, veel binnenrijm en grappen erin. terug naar boven |
| elegy | klaaglied -
edna
st. vincent millay - 2 april 2017 "Elegy" is een klaaglied dat Millay schreef nadat Dorothy Coleman, een vriendin, op jeugdige leeftijd overleed. Ook hier lijkt het of de strenge vorm haar moet helpen om de emotie in bedwang te houden. Het is geschreven in de minder gebruikelijke trocheïsche tetrameter: DUM ta DUM ta DUM ta DUM (ta); de laatste trochee is vaak onvolledig (catalectisch). Ga er maar aan staan. In het Nederlands is het lastig om de vierde trochee onvolledig te laten en dus mannelijk rijm te gebruiken, zeker als je het rijmschema van Millay wilt volgen. Bovendien heeft Millay in haar rijmschema nog een paar bijzonderheden toegepast. In de 1e strofe is het rijmschema van de eerste zes regels: A-B-C|C-B-A en vervolgens: C-E-E-E-C (in de vertaling is dat D-E-E-E-D geworden). In de 2e strofe is het rijmschema van de eerste zes regels: A-B-C-D-E-F en vervolgens laat Millay deze rijmklanken allemaal terugkomen en één rijmklank (E) twee keer: A-F-E-C-B-E-D. Ik weet haast wel zeker dat ze eerst geprobeerd heeft bij de tweede zes regels dit rijmschema toe te passen: F-E-D-C-B-A (dus aflopend) en toen dat niet lukte de volgorde aanpaste en er in totaal dertien regels van maakte in plaats van twaalf. Maar....bewijzen kan ik het niet. In de 3e strofe is het rijmschema minder gestructureerd: A-B-C-D-E-D-B-D-A-E | C-F-F-C Door in de vertaling veelal vier volledige trocheeën te gebruiken wordt het gedicht minder staccato. Dat is jammer. Veroorzaker van dit alles is de eerste regel en wel "de grote ogen" die daar de hoofdrol spelen. Maar zelfs als je daar al uit zou komen (Laat jouw grote ogen dan | Laat jouw ogen, oh zo groot) maakt het lastige rijmschema het onmogelijk om precies daar mannelijk rijm toe te passen waar Millay het ook deed. Misschien probeer ik het later nog een keer, maar voorlopig ben ik met deze versie tevreden. terug naar boven |
| childhood is the kingdom where nobody dies - edna
st. vincent millay - 23
februari 2017 'Childhood', een lastig te vertalen woord. 'The state or period of being a child'. Millay gaat het om de 'state'. En die 'state' wordt bepaald door de dood. Maar niet zomaar de dood, zoals uit het gedicht blijkt. Terug naar 'childhood'. De kindertijd of je kindertijd verwijst te veel naar de periode, vind ik. Het gaat om 'het zijn van kind'. De Duitsers hebben het mooie 'Kindheit' (naast 'Kinderzeit'), de Fransen: 'L'enfance'. Wij hebben wel 'kinds', maar ja. Eerst dacht ik aan: 'Kind ben je niet tot aan een bepaalde leeftijd', gecombineerd met 'kind ben je in het rijk waar niemand doodgaat'. Toen meende ik dat het iets met 'kind-zijn' moest worden, waarbij de toevoeging 'je' des te duidelijker maakt dat het om een persoonlijke staat gaat waar, afhankelijk van je levensloop, op enig moment een eind aan komt. Maar een groot bezwaar daarvan is dat het te zeer aan 'het kind in jezelf' doet denken en dat is nou ook weer niet de bedoeling. Toch weer terug naar 'kind ben je niet' en 'kind ben je'. terug naar boven |
| drowning is not so pitiful - emily dickinson - 22
februari 2017 Op de verjaardag van Edna St. Vincent Millay - zij werd 125 jaar geleden geboren in Rockland/Maine - een gedicht van Dickinson over verdrinken. Niet echt een gezellig verjaardagsonderwerp. Maar het zij zo. terug naar boven |
| softened by time's consummate plush - emily
dickinson - 20
februari 2017 Met het woordje ‘consummate’, wat als werkwoord voltrekken/voltooien betekent, maar ook staat voor volmaakt/volleerd, weet Dickinson, gecombineerd met dat ‘softened’ en ‘sleek’ mooi beelden op te roepen van de tijd die verstrijkt en door zacht pluche wordt bedekt en wel op volmaakte wijze. Voor ‘sleek’ staat in de dictionary.com: smooth as hair. Prachtig toch! Ik had eerst: ‘Pluche van de lang verstreken tijd / Verzacht het kinderleed’, waarbij verstreken, ook associaties oproept met het glad strijken van het pluche. Maar daar miste ‘appears’ nog. Vervolgens borrelde ‘glansrijk’ boven (het glanzen van het pluche, maar ook: uitstekend) en toen werd het: ‘Glansrijk verzacht het pluche der tijd / Naar ’t schijnt het kinderleed’. Tot ik erachter kwam dat bij 'consummate' toch meestal de klemtoon op de 1e lettergreep komt te liggen (de 2e mág ook). Wil je het ritme goed volgen dan wordt de regel anders: Glansrijk verzacht - 't pluche van de tijd. Een kleine pauze na 'verzacht' is nodig omdat daarna weer een 't' komt. 'Pluche' is officieel een woord met twee lettergrepen. Ik zelf en, zo weet ik inmiddels, vele anderen spreken het uit als éénlettergrepig. Dat is hier ook de bedoeling. Wat ‘bisected’ in tweeën deelt, is de vraag. Eerst dacht ik dat de dichter in tweeën werd gedeeld, maar nu denk ik dat ze het leven bedoelt. Eerst is er de wanhoop van de kindertijd die haar sporen nalaat en waar je in de loop der jaren mee om leert te gaan. Pas als je te maken krijgt met een diepere pijn die onoverkoombaar is, ga je anders tegen die tijd aankijken en word je zelfs jaloers op de wanhoop uit je kindertijd. En dit dan in 8 regeltjes. terug naar boven |
| portrait by a neighbor - millay - 4
februari 2017 Eén van de gedichten die Edna St. Vincent Millay in 1941 voordroeg en die later is opgenomen op een LP met een selectie van haar werk. Geschetst door een buurvrouw. terug naar boven |
| the return from town - millay - 13
januari 2017 Een beetje een niemendalletje, dit korte gedichtje van Millay. Maar voor die tijd toch ongebruikelijk, denk ik zo, dat een vrouw op die manier over mannen, jongens schreef. terug naar boven |
| safe upon the solid rock the ugly houses stand -
second fig - 5
januari 2017 Dan toch ook maar een poging om "vijg 2" (Second Fig) uit "A few figs from thistles" te vertalen. Beide "vijgen" laten immers goed zien hoe Millay zichzelf zag. terug naar boven |
| my candle burns at both ends - millay - 9
december 2016 Vijg 1 (First fig) uit "A few figs from thistles" is zo ongeveer het bekendste gedicht van Edna St. Vincent Millay. In 1920 al verschenen. Zo kort en krachtig en rijmend dat het lastig te vertalen is. Na diverse vergeefse pogingen te hebben ondernomen; nu toch een bevredigend resultaat. "Fig" staat voor vijg; maar "in full fig" betekent: in vol ornaat. Dus alleen al met dát woordje kun je alle kanten op. terug naar boven |
| because I could not stop for death: de ontbrekende
4e strofe in de eerste uitgave van Dickinsons gedichten - 8 december
2016 In de uitgave van Mabel Loomis Todd en Thomas Higginson van 1890 is de 4e strofe van "Because I could not stop for death" niet opgenomen. In latere uitgaven wel. Hieronder de vertaling waarin ook deze 4e strofe is opgenomen.
terug naar boven |
| yeats - down by the salley gardens - 11
september 2016 Een gedicht naar een liedje en dát kun je horen. Een oud Iers volksliedje dat nogal langzaam gezongen wordt. Er zijn verschillende versies op You Tube te vinden. Leuk! Zaak dus om het metrum van het origineel nauwlettend te volgen in de vertaling. Naschrift: in 2018 werd het lied gezongen in de film "The Children Act". terug naar boven |
| dickinson & millay - 20 augustus 2016 Vaak valt het vertalen stil tijdens de zomermaanden. Ook dit jaar. Maar stilgezeten wordt er zeker niet. De voorbereidingen voor de bundel "Dwars Vers", waarin Emily Dickinson en Edna St. Vincent Millay in vertaling bijeengebracht worden, zijn in volle gang. Twee maal vijftig vertaalde gedichten & sonnetten samen in een tweeluik, in eigen beheer uitgegeven en prachtig vormgegeven. Verwacht: oktober 2016. terug naar boven |
| I thought of you - sara teasdale - 22 april 2016 Eigenlijk zocht ik naar de sonnetten van Sara Teasdale, maar deze kleine gedichten zijn ook prachtig. Echoënde duinen een een zilverende zee. Mooi beeld. terug naar boven |
| longing - sara teasdale - 20 april 2016 Nog zo'n mooi, klein gedicht van Sara Teasdale met haar lichaam en ziel als onderwerp. Na haar dood, maar ook weer niet. "My body that must go without the joy it longed to know". terug naar boven |
| sara teasdale - I am not yours - 9 april 2016 Sara Teasdale (1884-1933) idem tegengekomen in mijn zoektocht naar sonnetteers. "I am not yours" is echter geen sonnet, maar een prachtig, kort gedicht. Ze schreef nog meer pareltjes, zag ik al. terug naar boven |
| I have been very lonely all today - owen barfield -
30
maart 2016 Owen Barfield leefde van 1898 tot 1997: 99 jaar oud geworden! Ik vond zijn sonnet "I have been very lonely all today" op het weblog Taaldacht waar wel vaker over deze filosoof, schrijver en dichter geschreven wordt. Ik moet meer over en van hem gaan lezen. Dit is in ieder geval een mooi romantisch sonnet. terug naar boven |
| the ruined maid - thomas hardy - 27
maart 2016 Het is al weer even geleden dat ik "The ruined maid" van Thomas Hardy vertaalde. Het gedicht is een vrolijk commentaar op hoe men in de Victoriaanse tijd over vrouwen dacht. De gevallen vrouw, die in zonde leefde, wordt afgezet tegen het eenvoudige boerenmeisje. Wie was beter af, is de vraag. En als je je bedenkt hoe welgestelde vrouwen geacht werden te leven, dan vraag je je dat helemáál af. Hoe vertaal je "ruined"? Geruïneerd, wat geassocieerd wordt met geld, dekt de gevoelsmatige lading niet. Verdorven? Teveel van het goede. Een gevallen vrouw, dat kán. "Ik heb afgedaan" is ook een mooie term. Maar het meest kun je uit de voeten met "in zonde leven". Dat past ook in die tijd met een streng conservatieve moraal. Vergeet ik nog te vermelden dat het metrum een anapestische trimeter is, gecombineerd met een jambische versvoet waarmee de regel meestal begint. Dat is leuk aan Hardy's gedichten: hij probeert verschillende metra uit. terug naar boven |
| de
genomineerden voor de vertaalwedstrijd "Love is not all" - 24
maart 2016 Ik zag dat de genomineerden inmiddels bekend zijn gemaakt van Nederland vertaalt 2016 Drie van de vijf houden zich aan het metrum: Erik Honders, Arjan Keene en Joop Maes. Alle drie geven ze een mooie vertaling. Joop Maes zet er een erg leuke regel tussen: "qua drijfvermogen scoort ze ronduit zwak". Zijn vertaling loopt soepel en is wat vrijer dan die van de andere twee. Mooie vondsten voor "Yet many a man is making friends with death / Even as I speak, for lack of love alone": Erik Honders: "Toch sluiten velen vriendschap met de dood / als men het zonder liefde stellen moet" Arjan Keene: "Toch is er menig man die nu verzucht / dat hij de dood verkiest als zij verzaakt" Joop Maes: "Toch zoeken talloos velen in de dood / Verlossing uit een liefdeloos bestaan". Eén van deze drie moet het worden, zou ik zeggen. Mijn eigen vertaling staat hier. En ook de winnaar is bekend, zie ik nu: Erik Honders. Terecht, een mooie soepel lopende vertaling; zie ook het juryrapport. Naar aanleiding van het rapport heb ik "noch" vervangen door "geen". Dat kan eigenlijk zonder problemen. inderdaad. terug naar boven |
| elizabeth
bishop - one art - 22 maart 2016 Op zoek naar namen van vrouwelijke sonnetteers kwam ik toevallig dit beroemde gedicht van Elizabeth Bishop tegen. En later ook vertalingen ervan, onder meer die van J. Bernlef, die ook bleek te zijn begonnen met "De kunst van het verliezen valt te leren". Uiteindelijk kwam ik echter op iets anders al associërend met de woorden "art" en "losing": In omgaan met verlies raak je bedreven. De titel van de vertaling is: Bedreven. Het gedicht is een zogenaamd Villanelle en bestaat uit 19 regels (5 x 3 en 1 x 4 regels). Er zijn twee rijmklanken én twee zich herhalende regels, waarmee iets gevarieerd wordt. Elizabeth Bishop permitteert zich kleine afwijkingen, ook in het jambische metrum. Dit alles in de vertaling laten terugkomen is nog een hele kunst. Bernlef kiest ervoor zich in zijn vertaling niet aan de regels van de villanelle te houden. Er zit ook wat rijmdwang in en de sfeer van het gedicht gaat naar mijn mening een beetje verloren (de beste breister ...). "One art": "een hele kunst" of "een kunst" of "geen kunst aan" of "da's geen kunst"...... "Bedreven" staat voor: geoefend in een handwerk, een vaardigheid, een kunst, met als synoniem "ervaren", in iets bedreven zijn. En dat is waar het hier over gaat. Ook al hebben we er veel ervaring mee, in dingen verliezen, echt bedreven raken we er niet in. Je wílt er ook niet bedreven in raken, want liefst zou je niets kwijtraken of verliezen. Kunst is in die zin eigenlijk te veel eer. "To master" zou je ook kunnen vertalen met "onder de knie krijgen". Voor de grap heb ik een variant gemaakt met die uitdrukking als uitgangspunt. Nu is het mannelijk rijm dominant in plaats van het vrouwelijk. ONDER DE KNIE Verliezen krijg je best onder de knie Soms lijken dingen voor verlies geboren Het maakt niet uit wat of het is, van wie Voor één soort zaken is er een circuit Waar sleutels en je pasjes toe behoren Dat krijg je haast vanzelf onder de knie De eerste tekenen van dementie Een naam, een plaats in ouderdom verloren Het maakt niet uit wat of het is of wie Mijn moeders ring verloor ik en in drie Door ons bewoonde huizen onze sporen Verliezen krijg je best onder de knie Twee steden, en het licht daar, de magie Rivieren, land, een continent bevroren Dan maakt het uit waar of het is, van wie Zelfs zonder jou (je stem, je ironie) Ik jok niet, nee ik wist het van te voren Verliezen krijg je ooit onder de knie Al maakt het uit wat of het is en wie terug naar boven |
| w.h. auden - funeral blues revisited - 15
februari 2016 In "De Nieuwe Liefde" werd gisteren een programma gewijd aan de poëzie van W.H. Auden. Kort samengevat droeg Joost Prinsen gedichten van hem voor en Martin Fondse vertaalde de poëzie in pianomuziek. Joost Prinsen is van mening dat iemand standrechtelijke geëxecuteerd moet worden als hij het metrum van de dichter niet aanhoudt in de vertaling (daar ben ik het in principe overigens mee eens). Maar hij moest toegeven dat zelfs Willem Wilmink daar niet geheel in geslaagd was in het geval van "Funeral Blues". Nu is "Funeral Blues" ook nogal onregelmatig qua metrum. Dat was voor mij, jaren geleden al (in 2009) aanleiding om eens te kijken of de vertaling in een regelmatig trocheïsche versvoet geschreven zou kunnen worden. In die vertaling heb ik nu, naar aanleiding van gisteren, nog wat verbeteringen aangebracht. En ik heb een versie gemaakt waarbij wél het metrum/ritme van Auden gevolgd wordt. (Zie hieronder). Kanttekeningen: Met "the muffled drum" wordt bedoeld een met zwart doek omklede trom die gebruikt werd om het geluid te dempen, als teken van rouw. Zo kon ik de trom weer laten terugkomen in de nieuwe vertaling, zij het impliciet. "The scribbling aeroplanes" hadden in 2009 al heel wat kopzorgen opgeleverd, maar nu heb ik dan toch de meeste informatie kunnen overbrengen, op het cirkelen na. De "witte duiven met een bloedend hart" hebben nu rouwkragen om, wat toch ook een beetje jammer is omdat nu het wit, en het rood verdwenen zijn en alleen nog het zwart, groen en blauw resten. Het letterlijk vertalen van "He was my North, my South, my East and West" leidt eigenlijk altijd tot geforceerde regels. Wij zéggen dat zo niet in het Nederlands. Iemand kan je alles zijn, hij was alles voor mij, hij was al wat ik had... woorden van die strekking, maar alle windstreken opsommen is er toch niet bij. En met "Oost, West thuis best" heeft het nu eenmaal niets van doen. Op zoek naar een alternatief dus. Zo kwam ik ooit op kompas, zodat er nog vaag een verwijzing naar windstreken is. En voortbordurend op schepen, een anker, stevig voor de kust.
terug naar boven |
| the man he killed - 8
februari 2016 Een anti-oorlogsgedicht van Thomas Hardy. In tijden van drones lijkt het minder toepasbaar, maar denkend aan straatgevechten kan je het je beter voorstellen. Niets aan toe te voegen. terug naar boven |
| birds at winter nightfall - thomas hardy - 31
december
2015 Dit keer speelt Hardy met dubbelrijm: fly faster / cotoneaster / crumb-outcaster. Het laatste woord is wonderlijk én duidelijk. Het klinkt niet best: "crumb-outcaster", en al helemaal niet als je niet aan de verwachtingen van de vogels voldoet die in de winterschemering het over je hebben en over de bessen die het ook al af laten weten. terug naar boven |
| the reminder - thomas hardy - 30
december
2015 Thomas Hardy hield van afwisseling aanbrengen in de ritmes en rijmschema's die hij in zijn gedichten gebruikte. Eerst al een dactylus met gekruist rijm ("The voice") bij de hand gehad, toen een gedicht met anapesten (en jambes) en omarmend rijm: "Neutral tones", en nu trocheeën en gepaard rijm in "The reminder". Een lijster die ervoor zorgt dat je hem ziet ("Do you make me notice you"). terug naar boven |
| the darkling thrush - thomas hardy - 27
december
2015 Wie een uitgebreide bespreking van dit gedicht wil lezen, kan hier goed terecht. Op een grappige, onderhoudende manier wordt aan allerlei aspecten aandacht besteed. Ik beperk mij tot de dingen waar ik tegenaan liep, zoals "darkling". Een niet bestaand woord. De -ling klank maakt het een net iets luchtiger woord dan "darkness". Donkerig, schemerig, schemerend? Uiteindelijk voor "schemerende" gekozen. Een ongebruikelijk woord in deze combinatie en je kunt er twee kanten mee op: naar het licht en naar het donker. En of er reden is voor een sprankje hoop dat is hier de vraag. Ook lastig: "coppice gate", een hek bij een veld met hakhout. Je hebt hakhoutstoelen, hakhoutbrigades, maar een hakhouthek toch niet, al zou je 't willen. Dat het gaat om hakhout is hier van belang omdat het gecultiveerd bos betreft: de mens heeft ingegrepen. "Fervourless" nog zo eentje. Niet in beweging te krijgen. Liefst iets met twee lettergrepen. En zo blijft het puzzelen, wijzigen, weer wijzigen en zo voort. Door Emily Dickinson, de heldin van het halfrijm, leerde ik die rijmvorm waarderen. Als je een gedicht hardop voorleest en het halfrijm stoort niet, is het goed te gebruiken, zeker als het je dichterbij de originele tekst brengt. Het kwam in deze vertaling diverse keren van pas. terug naar boven |
| a broken appointment - thomas hardy - 21
december
2015 Vergeefs wachten, tegen beter weten in. Wat er dan door je hoofd gaat spoken. Dringt het tot je door? Je wílt het niet tot je door laten dringen. Alles beter dan dat ze helemaal niet op komt dagen. Een hard gelag, hoe dan ook. Mooi kleinood van Thomas Hardy met een apart rijmschema: AABCBCAA|DDEFEFDD terug naar boven |
| neutral tones - thomas hardy - 12 december
2015 Verre van neutraal zijn veel van de woorden die in dit gedicht voorkomen. "chidden of God, starving sod, ash (om ons aan "ashes" te herinneren), tedious, deadest thing, to die, a grin of bitterness, ominous, deceiving love, wrong, the God curst sun". Ga er maar aan staan. Het lijkt of de dichter zichzelf in de titel toespreekt dat hij zich toch vooral moet inhouden en zich in neutrale bewoordingen moet uitlaten over wat er gebeurd is. De poging slaagt maar half. Hij begint neutraal de situatie te schetsen: we staan aan de rand van een vijver. Er liggen bladeren op het kaal geworden gras. Het blad is grijs en grauw en de zon is wit. Daar zou hij het bij hebben kunnen laten, maar hij laat God de zon afstraffen als verklaring voor de bleke kleur. In de volgende drie strofen komen achtereenvolgens de ogen. de mond en het gezicht van de geliefde aan bod en wordt heel impliciet verteld wat zich heeft afgespeeld. Nu voel je de afstandelijkheid erin sluipen. Van beide kanten. Het boeit haar niet meer, hij ziet en beschrijft het en als hij aan haar gezicht denkt ziet hij al die dingen er weer in terug. Een ABBA CDDC EFFE GHHG rijmchema, omarmend rijm. Een metrum waarbij jambes worden afgewisseld met anapesten , wat nog knap lastig is om in de vertaling te laten terugkomen, maar dat is toch aardig gelukt. terug naar boven |
| the voice - thomas hardy
- 2 december
2015 Ik kwam het gedicht "The Voice" in vertaling tegen in een essay van Peter Verstegen getiteld "Een staat van genade" uit 2009. Het is een van zijn favoriete vertalingen. Het is ook een mooi voorbeeld van een vertaling die je dwingt om keuzes te maken. Het metrum is bijzonder, een dactylus. Daar kun je dus niet omheen. Een prachtig melodisch metrum. In de 1e strofe valt "call to me, call to me" op, waar "all to me" in de 3e regel op rijmt. Het mooiste is natuurlijk als het lukt om iets pakkends te vinden voor beide regels, maar dat is nog niet zo makkelijk omdat het drie lettergrepen betreft. Verstegen neemt de 1e regel als uitgangspunt en komt van: "roept naar me, roept naar me" op "maar de" in de 3e regel, gevolgd door "zelfde" aan het begin van de 4e regel. Het gaat in die 1e strofe om een soort gedaanteverwisseling die de geliefde heeft ondergaan (het gaat hier om Emma, zijn overleden vrouw). Eerst was ze zijn alles en dat beeld van vroeger, daar verlangt hij naar. Als ze hem roept, hoopt hij haar in die gedaante weer te zien en niet zoals ze later geworden is. "Not as you were, but as at first". "The one who was all to me" vind ik dan ook essentieel in deze strofe: "toen jij nog mijn alles was". Die keuze dwingt me om van daaruit iets rijmends te vinden voor "call to me": haar bevallige gestalte ("bevallig was"). Het herhalende element wordt verwoord door: telkens. Ook al staat er in het Engels roepen en zeggen, toch gaat het in die 1e strofe vooral om de verschillende beelden van de vrouw. Het beeld won het daarom van de stem bij mij. Dat kan ook goed, omdat in de 2e strofe de stem nadrukkelijk aan bod komt. Hij denkt haar stem te horen en kan haar in gedachten al voor zich zien, zoals ze tóen was. Liefst in de blauwe jurk die ze vroeger droeg. Ook hier weer drie rijmende lettergrepen: "view you then / knew you then: kijken dan / lijken dan". In de 3e strofe word je voor eenzelfde probleem gesteld met "listnessness / wistlessness". Verstegen kiest hier voor "lusteloos / bewusteloos". Ik denk dat het er hier om gaat dat hij vreest dat ze is opgelost/opgegaan in een wereld waar hij niets over te zeggen heeft. Die van de onopzettelijkheid en onwillekeurigheid. Opeens kan haar beeld oprijzen in zijn verbeelding, opeens kan hij haar stem horen, maar misschien ook zal hij het zich nooit meer voor de geest kunnen halen of wordt het meegevoerd door de wind. * * * * * * 8 februari 2016 * Werkend aan "The man he killed" kwam ik "The Voice" weer tegen en wilde nog eens een poging wagen in de 3e strofe het "listlessness / whistlessness" meer eer aan te doen. Dat betekent het woord "onwillekeurigheid" - wat zelf zo'n mooie dubbele dactylus is - laten varen en open staan voor andere opties. Via "Ben je voor altijd nu op in het niets gegaan" en "Ben je nu op in het achteloos niets gegaan" geef ik de voorkeur aan "Eeuwig en achteloos op in het niets gegaan". Zo wordt toch nog gerefereerd aan het achteloze, gedachteloze, onwillekeurige, onbewuste van "wistlessness" . * * * * * Bij de laatste regel van de 3e strofe (Heard no more again far or near) zou je ervoor kunnen kiezen toch de dactylus te gebruiken: "Weg en verdwenen dichtbij of veraf". Maar je kunt het ook zien als een opmaat voor de laatste strofe waar opzettelijk voor een ander ritme is gekozen. Dus toch maar: "Weg en stil ben je, hier of veraf". (op 8 februari aangepast : Nooit te horen meer, hier of veraf) De laatste strofe moet hortend en stotend zijn, als het origineel. Wankelend gaat hij verder, tussen de vallende bladeren door. Verstegen wil hier "blaren" op "naar me" laten rijmen, maar die vlieger gaat niet op. De klemtoon valt in "En de vrouw riep naar me" niet op "naar" natuurlijk. De wind combineert Hardy in deze strofe met "oozing" dat 'sijpelen" betekent, wat je met water associeert. Maar, het betekent ook "zich stil verwijderen of afscheiden" en in déze betekenis is "oozing" hier bedoeld. Gezien het afwijkende metrum in die laatste strofe (de dactylus wordt losgelaten) kun je in de 2e en 4e regel voor mannelijk in plaats van vrouwelijk rijm kiezen: "Vallend blad rondom / En ze roept me: kom" om zo tot een mooie afronding te komen. terug naar boven |
| not in this chamber only at my birth - millay
- 11 november
2015 Een meester in ingewikkeld geconstrueerde zinnen is Edna St. Vincent Millay. Dat moet ook haast wel, wil je geen houterig, regel-voor-regel sonnet schrijven, maar eentje waarbij soms de ene regel overloopt in de andere, maar soms ook een gedachte pas twee regels later wordt voortgezet of afgerond. Aan dit sonnet was ik al eens eerder begonnen, maar ik kwam er toen niet uit. Nu denk ik de kwintessens (ja, dat schrijf je tegenwoordig met kw in plaats van quintessens) toch te pakken te hebben gekregen. Je wereldburger voelen en wat dat betekent. Het blijft overigens een wat raadselachtig gedicht. Het - wat ik het Franse tekstverklaringsgevoel noem - blijft opspelen: als je op het verkeerde been bent gezet door een onbegrepen woord of gedachte komt het hele bouwsel op losse schroeven te staan. terug naar boven |
| we talk of taxes and I call you friend - edna st.
vincent millay
- 9 november
2015 Ook al doen we net of we alleen maar vrienden zijn, en dat zijn we ook, weten we eigenlijk wel wat er zal gaan gebeuren. En dat is al zo vaak gebeurd in de geschiedenis. Denk aan Isolde, Guinevere en Francesca. Echte hartstocht is immers niet tegen te houden. (Omwille van het volgen van het rijmschema heb ik de 12e regel wat aangepast). Mooi sonnet. Millay's verwijzing naar het boek vol kleuren, wat ik eerst niet thuis kon brengen, is een boek dat Francesca op haar schoot heeft liggen op het schilderij dat Dante Gabriel Rossetti maakte over het verhaal van Paolo en Francesca da Rimini in Dante's La Divina Commedia. Althans, dat denk ik. terug naar boven |
| to the not impossible him - edna st. vincent millay
- 28 oktober
2015 Na "To Kathleen", ook een kort gedicht, nu "To the not impossible him". Een typisch Millay gedicht, waarin de mogelijkheid van andere geliefden nadrukkeljk wordt open gehouden en trouw wordt gerelativeerd. Allerlei binnenrijm voor de liefhebber. terug naar boven |
| city trees - edna st. vincent millay - 22 oktober
2015 Dappere bomen zou je ze kunnen noemen. In de stad overstemd wordend door al het verkeer. Maar ken je eenmaal hun geluid, dan kun je ze altijd horen. Zelfs al komen ze niet boven de herrie uit. Mooi gedichtje. terug naar boven |
| elegy before death - edna st. vincent millay - 10
september
2015 Zomer en ziekte weerhielden me van het vertalen. Nu dan toch weer een mooi gedicht van Millay. Op You Tube wordt het prachtig gedeclameerd door Tom O'Bedlam. Ik denk overigens dat Edna St. Vincent Millay het zelf zangeriger zal hebben voorgedragen. De cesuur die je hoort, middenin de regels, geeft het gedicht een bepaalde cadans. Ik heb geprobeerd die ook in de vertaling terug te laten komen. Millay probeert zich in deze treurzang voor te stellen of de wereld wel kan bestaan zonder haar geliefde. Nog los van de vraag of zij dan nog wel kan voortbestaan. Allerlei mooie dingen in de natuur worden aan hem gekoppeld. Misschien omdat hij er altijd zo van genoot of omdat ze er samen plezier aan beleefden. En, al zou je dat wel denken, de tijd blijkt helemaal niet stil te gaan staan als hij er niet meer is. De herfst komt gewoon, als altijd, en de lente aarzelt niet. Opvallend is dat Millay een onderscheid maakt tussen dingen in de natuur die wél en géén weet (zullen) hebben van de dood van haar geliefde. De dingen die er wel weet van hebben, zijn de dingen waar hij speciaal aandacht voor had, terwijl die door anderen niet werden opgemerkt, zoals een braakliggend stukje land, onkruid en een oude wagen. Dat is de reden waarom zij hem wél zullen missen. Maar al die dingen (de mooie die het niet weten en de minder mooie die het wel weten) zullen niet verdwijnen als de geliefde er niet meer is. Wat wel verdwijnt, is het zien van schoonheid in eenvoudige dingen, zoals gewoon water en simpele steentjes. De geliefde is degene die haar op die mooie eigenschappen opmerkzaam maakte en dat zal niet meer gebeuren. Mooiste regel: "Niets weet dat jij er niet meer bent" terug naar boven |
| one day I wrote her name upon the strand - 29 april
2015 "Love letters in the sand" zong Pat Boone, Edmund Spenser na, een paar honderd jaar later, maar Spenser gaf in vroeger tijden nog een mooi slot aan zijn vers mee, terwijl van Boone alleen de melodie wel aardig vrolijk is. Sonnet 75 van de Amoretti sonnettenreeks is één van de beroemdste sonnetten van Edmund Spenser. Door velen vertaald. De laatste twee regels zijn nog het lastigst. Stond er eerst: "En daar, nadat de dood heeft overwonnen / Herleeft die liefde, ooit door ons begonnen" In tweede instantie werd het: "Daar waar, wanneer de dood getriomfeerd heeft / Nieuw leven is en onze liefde voortleeft". Maar, aangezien dat niet goed rijmt, een derde variant, waarin meer impliciet tot uitdrukking komt dat de dood getriomfeerd heeft: "Waar, als op aard de dood het hoogste woord heeft / Nieuw leven is en onze liefde voortleeft". terug naar boven |
| ode on solitude - alexander pope - 26 april
2015 Van 1688 tot 1744 leefde hij, Alexander Pope. Beroemde werken: "An essay on man", "The rape of the lock". Het gedicht "Ode on solitude", waarin hij de geneugten van een teruggetrokken bestaan beschrijft, zou hij op zijn twaalde jaar geschreven hebben. Vroeg wijs, zouden we nu zeggen. terug naar boven |
| if
- rudyard kipling - 2 april
2015 In een map vond ik dit beroemde gedicht van Kipling en besloot nog eens een poging te wagen het te vertalen. Op internet tref je nu al wel vertalingen aan van Johannes Marinus de Vries de Waal en van Karel Jonckheere. Hun taalgebruik is wat gedragener, maar zeker ook de moeite waard om te lezen. terug naar boven |
| god only knows - the beach boys - 26 maart
2015 Gisteravond kwam in "De wereld draait door" het nummer van Brian Wilson "God only knows" ter sprake en dat was voor mij aanleiding om toch nóg eens een keer te kijken of dat eerste couplet nog dichter bij de originele tekst vertaald kon worden. Twee eerdere pogingen deed ik al in 2009 en 2010. Met het onderstaande resultaat. De eerste regel heeft één lettergreep meer dan de originele tekst, maar dat valt prima te zingen. En "Al hou ik niet altijd van je" is toch beter dan "Niet altijd hou ik van je". Het grappige verschijnsel doet zich ook nu weer voor dat ik niet snap dat ik hier niet eerder op gekomen ben. Tja. Hier de complete vertaling.
terug naar boven |
| w.h. auden - who's who - 25 maart
2015 Een sonnet van W.H. Auden! Nee maar. Met een mysterieuze titel, mogelijk bedoeld voor de "incrowd"? Twee personen worden beschreven in het sonnet die erg van elkaar verschillen, maar toch verbonden zijn. Het is zelfs niet duidelijk of de tweede persoon een man of een vrouw is. Denkelijk een man, maar het hoeft niet. Relativeert Auden roem? Roemt hij de eenvoud? Of laat hij zien hoe schrijnend onbeantwoorde liefde kan zijn? terug naar boven |
| what fifty said - robert frost -
19 maart
2015 "To age" en "to youth", de belangrijkste elementen in dit gedicht van Robert Frost, die zelf ook les gaf op school. Toen hij jong was en naar school ging werd hij er volwassen door te leren wat zich in het verleden had afgespeeld. Nu hij zelf oud is, verjongt hij in zijn ontmoeting met de jeugd die hem over de toekomst leert. Hij vergelijkt zijn eigen leerschool met het in een gietvorm gieten van metaal. Daar leed hij onder (zie ook zijn biografie). Dat het ook anders kan, ervaart hij nu hij zelf lesgeeft. Hij heeft nu echter zelf de neiging "to start a suture". Wat "uit de vorm gesprongen is" te hechten. Of liever, gezien het eerdere metaal: aaneen te smeden. Wat me toch iets anders lijkt, dan bij voorbaat in een mal gieten. Maar stáát dat er ook? terug naar boven |
| voor de 3e keer "I dwell in possibility" -
12 maart
2015 Via, via kwam ik weer eens uit bij dit gedicht van Emily Dickinson, waarvan vooral de laatste strofe intrigerend is. De bezoekers uit de 3e strofe eigenen zich "possibility": het huis van de poëzie/de verbeelding toe en laten, hetgeen de dichter hen aanbiedt (wat de dichter eerder met open armen heeft ontvangen - inspiratie -), tot hun eigen verbeelding spreken. Het paradijs wordt aldus bereikbaar. Zo ben ik van: “Het paradijs vergaren zij / uit wat mijn hand verstrooit” VIA “Waar ik, hoe klein ook, ’t paradijs / Met open armen oogst” uitgekomen bij: “Waar ik voor hen het paradijs / Met open armen oogst”. Het laatste woord was er inderdaad nog niet over gezegd (zie commentaar 2e versie) terug naar boven |
| christina rossetti dit keer - monna innominata -
sonnet 11 - many in aftertimes will say of you - 11 maart
2015 Sonnet 2 uit deze sonnetttenreeks: I wish I could remember that first day, vertaalde ik al eens eerder. Nu dan ook nummer 11 en wellicht volgen er nog andere sonnetten uit deze reeks. Opvallend aan dit sonnet: de herhaling van woorden ('parting' en 'hopeless') en het bijzondere rijmschema: ABBA ACCA ACA DCD. Het is me niet gelukt dit rijmschema precies te volgen helaas. Er zit ook een wonderlijke constructie in het tweede deel. Hoewel dit niet door de interpunctie wordt ondersteund, denk ik toch dat je het als volgt moet lezen: "But by my heart of love laid bare to you (....) I charge you at the Judgement make it plain, my love of you was life and not a breath. De tussenliggende regels weiden uit over de aard van die liefde waar het hart vol van is. Ook leuk om 'prate' gebruikt te zien worden ('praten'). terug naar boven |
| and you as well must die, beloved dust -
opnieuw bekeken - 9 februari
2015 Geert Nijland wees mij erop dat "beloved dust" in het sonnet "And you as well must die, beloved dust" (vertaald op 8 maart 2013) niet vertaald kan worden met "beminde stof". Het gaat hier immers niet om "de stof", maar "het stof". En net als bij "het kind" zou het worden "ook jij, bemind kind,.... ook jij, bemind stof, ". Maar passend in het metrum stelde hij voor: "geliefkoosd stof" en deze vondst neem ik met dank graag van hem over. terug naar boven |
| women have loved before as I love now - 30 januari
2015 In sonnet 26 uit de reeks Fatal Interview wordt de gepassioneerde liefde uit vroeger tijden gepropageerd. Kom er nog maar eens om. Ontvoeringen, oorlogen, invasies. Da's nog eens wat anders dan swipen op Tinder. Maar dat is Edna St. Vincent Millay net zo min bekend als het mij is. Aan de liefde lijden en er van alles voor over hebben. Ook in de jaren 20 een zeldzaamheid, vooral onder vrouwen. Die moesten keurig binnen de lijntjes kleuren. terug naar boven |
| I know the face of falsehood and her tongue - edna
st. vincent millay - 27 januari
2015 Sonnet 23 uit de reeks Fatal Interview gaat over een leugenachtige dame, wier lieve glimlach wonderen doet. Mensen/mannen worden erdoor betoverd en hebben geen oog meer voor haar geslepen karakter. Het bedrog, waarvan ze op zich wel afweten, wordt liefst vindingrijk verborgen onder verzinsels, zodat het makkelijk is te doen of er niets aan de hand is. Dat laat onverlet dat wat voor de buitenwacht gladjes verloopt uiteindeilijk wel zijn gevolgen kan hebben voor de relatie. Wat de hoofdpersoon betreft is het verbergen overigens helemaal niet nodig (weg met de façade) zolang zij maar verschoond blijft van het domme lachje en die vreselijke lucht van verschaalde patchouli als ze thuiskomt. Zo heb ik uiteindelijk dit sonnet begrepen, maar er blijft een, wat ik noem, "Franse proefvertalingsluchtje" omheen hangen. Eén verkeerde interpretatie kan je op een volledig verkeerd spoor zetten..... Lastig. terug naar boven |
| bang, bang (my baby shot me down) - 6 januari 2015 Iets moois om het jaar mee te openen. Ik zag de show van Tony Bennett (88) en Lady Gaga (28) op TV: fantastisch! Wat een schitterende uitvoeringen van aloude nummers, ongelofelijk. Ook een prachtige uitvoering door Lady Gaga van "Bang, bang". Om kippevel van te krijgen. We kennen het natuurlijk van Cher en Nancy Sinatra, maar Lady Gaga geeft er een extra dimensie aan. Een vertaling dus. Eén die je goed kunt timen. Nu nog iemand die het net zo mooi en indrukwekkend kan zingen als Lady Gaga.... terug naar boven |
| renascence - edna st. vincent millay - 14
december
2014 Dit lange gedicht schreef Edna St. Vincent Millay toen zij 20 was, in 1912. Het was het eerste gedicht waarmee zij in de openbaarheid kwam. Haar moeder stuurde het in voor een poëzieprijs. Ze won de prijs niet, maar werd wel bekend bij een groter publiek. Zo'n gedicht kun je dan niet links laten liggen als je Millay aan het vertalen bent, dacht ik. Met gezonde tegenzin zette ik mij dus aan het vertalen. Tweehonderveertien regels, nondeju. En de sfeer en de tekst, bepaald wonderbaarlijk. Jennifer R. Forsthoefel heeft er in 2009 zelfs een "thesis" over geschreven: "Naming experience and revealing sentiment: the archetypical journey in Edna St. Vincent Millay's Renascence. Ze onderscheidt zes archetypes: the innocent, the orphan, the martyr, the wanderer, the warrior en the magician. Deze fasen zou het personage in het gedicht doorlopen. Boeiende materie. Ik lees het er allemaal niet in, maar dat zal ongetwijfeld aan mij liggen. Ook lijkt het me stug dat een twintigjarige een gedicht op een dergelijke wijze construeert. Maar dat zal onbewust gebeurd zijn. Desalniettemin, toch de moeite waard om dit gedicht naast de, wat mij betreft, veel mooiere sonnetten te plaatsen. Het is een intrigerend verhaal en het doet qua sfeer ook weer wat aan Emily Dickinson denken. terug naar boven |
| the ballad of the harp-weaver - 29
november
2014 "The ballad of the harp-weaver" was een van de gedichten uit de bundel waarmee Edna St. Vincent Millay de Pulitzer Prize voor poëzie won in 1923. Ik had er al vaker naar gekeken, maar toch steeds afgezien van vertalen. Vooral vanwege het nogal onregelmatige ritme dat, zou je het precies volgen in het Nederlands, een akelig resultaat oplevert. Alleen door daar wat los van te komen en de vertaling steeds weer hardop voor te lezen komt er iets uit wat het origineel recht doet. Op You Tube staat trouwens een prachtige uitvoering van "The ballad ot the harp-weaver" door Johnny Cash. terug naar boven |
| recuerdo | weet jij nog - 17
november
2014 Eén van de eerste gedichten die ik van Edna St. Vincent Millay las, was "Recuerdo". De eerste twee regels "We were very tired, we were very merry / We had gone back and forth all night on the ferry", waren al zo lastig dat ik het gedicht al gauw naast me neer moest leggen. Komt nog wel eens. Nu kwam ik het weer tegen en heb net zo lang zitten puzzelen tot ik een acceptable oplossing vond voor de eerste twee regels. Ik koppelde ze in gedachten op een zeker moment aan "herinnering" waardoor ik op het idee kwam met "Weet jij nog" te beginnen. Dus "Weet jij nog hoe moe en gelukkig we waren". Omdat die regels steeds herhaald worden, moeten ze natuurlijk wel goed lopen. Het is een tamelijk onregelmatig metrum dat ik ook niet helemaal zuiver heb overgenomen, wat ik bij haar sonnetten wel altijd doe. In het Nederlands klinkt het nu regelmatiger dan het in het Engels klinkt. terug naar boven |
| here is a wound that never will heal, I know - 13
november
2014 Een verloren gegane liefde in een sonnet beschreven. Of eigenlijk is de liefde nog niet verloren gegaan, maar het is onontkoombaar dat dat gaat gebeuren. Dat is tot de dichter doorgedrongen. Teleurstelling, het is onverdraaglijk. En het laat een diepe wond achter die niet meer helen zal. Edna St. Vincent Millay hanteert een rijmschema wat er qua uiterljk uitziet als: ABBA ABBA, maar 'bequeath' en 'underneath' spreek je natuurlijk anders uit dan 'death' en 'breath'. Dus in feite is het: ABBA ACCA DE DE DE In de vertaling wordt in plaats van de D in het sextet de B herhaald uit het octaaf. terug naar boven |
| oh, my beloved, have you thought of this - 30
oktober
2014 Langgerekte regels, een specialiteit van Edna St. Vincent Millay. Soms maar twee, drie regels per sonnet. Je moet vaak goed kijken wat er bij elkaar hoort. Zo ook in dit sonnet. Toen ik tijdens het vertalen op zoek was naar een manier om uit te drukken dat de tijd nog wreder dan de dood kan zijn omdat leeftijdverschil er mettertijd mee uitvergroot wordt, kwam ik uit op het woord "noodlottartend". En dan is het moeiljk om van zo'n woord weer afscheid te nemen. Dus het staat er nu pontificaal, ook al dekt het de lading niet helemaal. Na "How you and I" loopt de zin pas weer door bij "as sure as the world turns....". En in "granite night" wordt met 'granite' : "immovable", onvermurwbaar, onverzettelijk bedoeld. Dat bedacht hebbend is het nog een hele tour om dit soort bijvoeglijke naamwoorden in de vertaling terug te laten komen. Idem dito voor "gracious flame". Zeker als je ook nog wilt bereiken dat de zin goed doorloopt. Nou ja, concessies dus. Een intrigerend einde wordt gevormd door "our anguish for each other's sake". terug naar boven |
| the dream - edna st. vincent millay - 24
oktober
2014 Op het eerste gezicht een nietszeggend gedichtje, dat toch, nadat je het een paar keer gelezen hebt, heldere beelden op je netvlies zet. Een sfeertekening. Door de herhalingen lastig om precies te pakken te krijgen in de vertaling, omdat je niet kunt variëren. Duidelijk zou moeten worden dat ze nog wel wat voelt, maar dat het de koude (het koude maanlicht) is. c.q. dat het besef doordringt dat het slechts koude is of dat de warmte er niet meer is, koud is geworden. (Niet: I feel you're there, maar I feel you there). Het heeft ook een mooi ritme: elke regel wordt eigenlijk in tweeën geknipt (4 - 5 afgewisseld met 4 - 4, met uitzondering van de 8e regel). terug naar boven |
| and do you think that love itself - millay - 22
oktober
2014 Edna St. Vincent Millay hechtte grote waarde aan de vorm waarin ze haar poëzie goot en vond ook dat vertalers de dure plicht hadden zich aan die vorm te houden. Daar ben ik het graag mee eens. Een lastig probleem doet zich echter voor bij het gebruik van hoofdletters midden in een regel, zoals in dit gedicht het geval is. Als je niet haast exact dezelfde woorden op dezelfde plek in de vertaling terug laat komen, moet je als vertaler zelf keuzes gaan maken waar de hoofdletters dán zouden moeten komen te staan en dan kun je de dichter ook tekort doen. Waar Millay "I KNOW" zet, bijvoorbeeld, zou ik dan geneigd zijn - aangezien "ik weet" niet in de vertaling terugkomt - JIJ met hoofdletters te schrijven in dit geval. Indachtig echter de behandeling van het hoofdletter- en leestekengebruik bij de vertalingen van Emily Dickinson negeer ik ook bij Millay deze extra aanduidingen. De originele tekst kan direct naast de vertaling gelezen worden en dat volstaat hopelijk om de juiste betekenis, het juiste accent over te brengen. Het rijmschema, als je al van een schema spreken kunt, is nogal afwijkend. A B C D B E F E F G G G en A B A - B C - D D C - E F F De meeste regels hebben acht lettergrepen. De eerste strofe heeft 12 regels. De tweede strofe lijkt opgesplitst te zijn. Het zijn 11 regels bij elkaar. terug naar boven |
| the unexplorer & the philospher - edna
st. vincent millay - 28 september
2014 Al zo'n drie maanden niets meer vertaald vanwege de voorbereiding van twee bundels met vertalingen (I: vertalingen van gedichten van Emily Dickinson en II: vertalingen van Edna St. Vincent Millay) en de zomervakantie. Nu dan toch twee kleinere gedichten: The Unexplorer, en The Philosopher. "The unexplorer" vertaald als "De onontdekker". Gek woord, iets kan onontdekt, onontgonnen zijn. Stel u voor: Internet Unexplorer, wat zou ons dáár te wachten staan? In het gedicht zelf verwijzingen naar de aloude melkboer. Denkelijk die uit de mopjes en sterke verhalen. "The philosopher" is een wat langer en ook wat mooier gedicht, vind ik. De filosoof in de titel komt in het gedicht voor als wijs man. Op "dbnl" vond ik in jaargang 22 van Tirade een vertaling van Herman de Coninck, aardig om eens te vergelijken. Het gaat er hier vooral om, een goede vorm te vinden voor "And what are you that ...... you" in de eerste drie strofes en de een na laatste regel "And what am I, that I ...... etc." . Eenvoudig maar helder geformuleerd gedicht met een dwingende cadans. Mijn oorspronkelijke 'alle dagen' in de 2e regel van de 2e strofe heb ik, na me te hebben laten overtuigen door Geert Nijland dat 'crawl' toch echt 'voorbijkruipen' kan betekenen, veranderd in 'lange dagen'. terug naar boven |
| let you not say of me when I am old - edna
st. vincent millay - 30
juni
2014 Ze wil de fabeltjes de wereld uit helpen, de fabeltjes over wat er met een mens zou gebeuren als ie op leeftijd raakt. En als het al voor anderen zou opgaan, dan toch zéker niet voor haar. Haar leven valt niet met dat van anderen te vergelijken: ".... Forgetting who I am, and how the sands of such a life as mine run red and gold, even to the ultimate sifting dust" Zelfs probeert ze te beïnvloeden hoe men zich bij haar graf moet gedragen. terug naar boven |
| since I cannot persuade you from this mood - 15
juni
2014 Gepreoccupeerd zijn met de doden, begraven meisjes met minzaam serum. Wat moet je doen om daar tegenop te boksen? Een onmogelijke opgave. 'Egregious boy', zo wordt de geliefde aangeduid. Letterlijk: flagrant. Zou Edna St. Vincent Millay hier verwijzen naar "in flagrante delicto" (op heterdaad betrapt worden)? Overspel met de doden, door aan de doden te denken.... het zou kunnen. Tegenover hun minzaam serum stelt zij haar zee van hartstocht. terug naar boven |
| that love at length should find me out and bring
- 9 juni
2014 Wat zou ze toch bedoelen met dat stof, dat opduikt in de 2e regel, met een aanzetje in de 1e regel. Edna St. Vincent Millay spreekt soms in raadselen. Lastig daarbij is dat het ook aan mijn kennis van het Engels kan liggen, dat ik niet precies te pakken kan krijgen wat ze bedoelt te zeggen. Voorzichtigheid is geboden dus. 'Find me out': ontmaskeren of door de mand vallen past daar het mooiste bij, maar dat rijmschema ABBA ABBA zit in de weg. De boel omdraaien wil nog wel eens helpen. Dus meer iets in de trant van dat de liefde zich niet meer voor de gek liet houden..... En op enig moment leek "Dat liefde zich niet meer liet ringeloren" oké, maar dat was toch te veel ingegeven door het rijm. Wat jammer is, want 'ringeloren' is natuurlijk wel een heerlijk woord. Bovenstaand probleem gecombineerd met de "stof-kwestie": bring unto the dust. Dubben, dubben, denken, denken. Tot ik eindelijk op het idee kwam dat er misschien naar een uitdrukking verwezen werd. "Leave somebody in the dust" kan zijn: vervangen, achterlaten. Gaat het over aan de kant geschoven zijn? Ik geloof het wel. En ook nog in het zicht van iedereen. En ze heeft zich laten kennen. Haar ware aard werd ontmaskerd en het verhaal deed de ronde. En plein public. Maar vervolgens stelt ze dat het haar allemaal niets doet. Dat iedereen plezier aan het geroddel beleeft, dat men weet dat haar liefde niet beantwoord wordt en dat ze slaafs achter haar geliefde aan loopt. Ook dat ze daarover bespot wordt, doet haar niets. "But if I suffer, it is my own affair" En eens te meer bewijst Edna St. Vincent Millay dat ze een straffe madam is. terug naar boven |
| once more into my arid days like dew - 2 juni
2014 Mooi weet Edna St. Vincent Millay met haar woorden het beeld van een woestijn op te roepen. Een frisse wind, het geluid van water is verraderlijk want misschien beeld je het je allemaal maar in. Zo is ook denken aan haar geliefde iets slopends. Het lijkt zo mooi maar al eerder bleek er geen water te zijn, was de bodem niet vruchtbaar, maar was er niets dan zand en droogte. De beeltenis van de geliefde... het zijn slechts luchtspiegelingen. terug naar boven |
| still will I harvest beauty where it grows - 26
mei
2014 Een franjerandje aan een ragfijne sjaal. Daar eindigt dit sonnet van Edna St. Vincent Millay mee. Over verborgen schoonheid gaat het. Schoonheid op plekken waar je haar niet verwacht te vinden. Ook in dit sonnet weer de beperking van twee rijmklanken in de eerste twee kwatrijnen. terug naar boven |
| when you, that at this moment are to me - 4 mei
2014 Een behoorlijk gecompliceerd sonnet van Edna St. Vincent Millay en dan ook nog zo'n lastig rijmschema: ABBA ABBA CDCD EE Al dagen over lopen dubben, nog maar weer eens aan sleutelen etc. etc. Regels als: 'fearful of death yet amorous of sleep'. Prachtig, maar hoe verbind je dat met een bloem. Ik stelde me er een uitgebloeide bloem bij voor die haar kopje hangen laat en die haar blaadjes meegevoerd ziet worden door de wind. Op de wind staat er eigenlijk. terug naar boven |
| pity me not because the light of day - 19 april
2014 Maakt liefde dan toch blind? Nee, het laat ons alleen wel te laat doorzien wat we eigenlijk al wel wisten. Dat is zo'n beetje de moraal van dit lied. In dit sonnet komt ook Edna St. Vincent Millay's geliefde zee en strand weer aan bod. De liefde wordt vergeleken met natuurverschijnselen. Die hebben nu eenmaal een bepaald verloop. Daar valt niets aan te doen. Het is volstrekt voorspelbaar. Daar hoef je niet om te treuren. Wat pas erg is, is dat je er altijd weer instinkt. Geneigd bent te vergeten dat dat nu eenmaal zo is. En wat dat met je doet... Het sonnet is een Shakespeare-sonnet (3 kwatrijnen en een distichon) met als rijmschema: ABAB CDCD EFEF GG NB. Op zoek naar ondersteuning voor het woord "vervaalt", kwam ik terecht bij de dichter J.C. Bloem, die in zijn gedicht "Circusmuziek" spreekt van: "Voor 't raam, terwijl het scheemrend land vervaalt / Staar ik naar de avondzon, die dooft en daalt". Mij lijkt dat in de herfst als de struiken kaal worden en hun kleur verliezen je ook van vervalen kan spreken. terug naar boven |
| I only know that every hour with you - 11 april 2014 Edna St. Vincent Millay heeft het in dit gedicht over "two poignant lovelinesses". Uitbundigheid enerzijds en scherpzinnigheid anderzijds? Ze zet er mist, schaduw en stilte tegenover die ook zo hun charme hebben volgens haar. De liefde waar ze over spreekt is té alomvattend en intens, zo lijkt het. "The peaks of love". Ook dit sonnet is een klassiek Italiaans (Petrarca-)sonnet met als rijmschema: ABBA ABBA CDE CDE terug naar boven |
| I shall go back again to the bleak shore -
21 maart 2014 Een mooi beeld schetst Edna St. Vincent Millay in dit sonnet: strand, rotsen, een houten hut vlak aan de rand van de zee. Zeewier dat achtergelaten wordt in lange slierten. Toch is de sfeer nauwelijks uitnodigend te noemen, het verdriet klinkt nog door. Maar ze móet er naartoe, want ze hoort daar thuis en het is vele malen beter dan te blijven hangen bij de onbeantwoorde of verlorengegane liefde. Dit sonnet is een klassiek Italiaans (Petrarca-)sonnet met als rijmschema: ABBA ABBA CDC DCD terug naar boven |
| song of a second april - 17 maart 2014 Weer een wat serieuzer gedicht van Edna St. Vincent Millay over het (haar) aprilverlangen. April lijkt precies op hoe het vorig jaar was: leverbloempjes, sneeuw die alsmaar groezeliger wordt, vlinders, roffelende spechten, ijverige klussende mannen, spelende kinderen, de fiere koningskaars, schapen..... maar in iets lijkt april niet op dat van vorig jaar Rijmschema: ABABBA terug naar boven |
| een grappig gedichtje van millay (the return
from town) - 14 maart 2014 Voor tussendoor, even een grappig gedichtje van Edna St. Vincent Millay: The return from town. Ook in dit gedicht dicht ze over mannen, zoals mannen wel over vrouwen dichten. Om bij haar eigen man te eindigen. "Saddle Stream" en "Woody Knob" zijn in de vertaling geanonimiseerd. terug naar boven |
| not even my pride shall suffer much - geen sonnet
dit keer, van millay - 13 maart 2014 In het sonnet dat ik op 5 maart op deze website plaatste ("Sometimes when I am wearied suddenly") kwam dit gedicht van Edna St. Vincent Millay voor. Ik denk althans dat zij met de regel "Than I consider, 'Pride thus painted he'" naar "Not even my pride shall suffer much" verwijst. In ieder geval was het voor mij aanleiding om te proberen dit gedicht te vertalen. Het heeft een nogal afwijkend rijmschema, vooral de 2e strofe. strofe 1 - 9 regels: A B A B C D E E D strofe 2 - 11 regels: A B C C D A E F F E D 2 slotregels: A A Heen en weer geslingerd worden en toch proberen je trots te bewaren, tegen de klippen op. terug naar boven |
| sometimes when I am wearied suddenly -
millay - 5 maart 2014 Leuke datum vandaag: 0, 1, 2, 3, 4 en 5 erin (05-03-2014), maar dit terzijde. Edna St. Vincent Millay gesproken: Kijk hem daar nou zitten, met die handen op zijn knieën. En het ene verhaal nog mooier dan het andere. Wat doet die hand daar eigenlijk? Waarom geef ik toch nog zoveel om hem? Ik heb zoveel aan hem te danken. Inspiratiebron voor allerlei gedichten die ik schreef. En denk eens terug aan de tijd dat hij mij net als schrijver leerde kennen en ging bewonderen, soms van een regeltje al in katzwijm lag. Nee, zolang het gezang nog klinkt (de Sirenen, denkelijk) zijn wij aan elkaar verbonden, net zoals kunst en de muzen onafscheidelijk zijn. Wat die gedichten betreft: er wordt verwezen naar het gedicht "Sorrow" en, denk ik, naar "Not even my pride shall suffer much" (nog niet vertaald). "The Nine" dat zijn de negen muzen : Erato (de muze van de hymne, het lied en de lyriek) Euterpe (de muze van het fluitspel) Kalliope (de muze van het heroïsch epos, de filosofie en de retorica) Clio (de muze van de geschiedschrijving) Melpomene (de muze van de tragedie) Polyhymnia (de muze van de retoriek en de gewijde liederen) Terpsuchore (de muze van de dans en de lyrische poëzie) Thaleia (de muze van de komedie) Urania (de muze van de sterrenkunde) Het rijmschema van dit sonnet is lastig: ABBA ABBA CD CD CD. Er moest aan het eind wat gesmokkeld worden. NB. ("The Nine" niet te verwarren met "On cloud nine" wat "in de wolken" (very happy) betekent, en "dressed up to the nines" = prachtig uitgedost). Mooie uitdrukkingen. Toevoeging 13 januari 2020: Op Twitter had iemand het over 'somtijds' en of dat niet erg ouderwets was, dat woord. Vast. 'Somwijlen' wordt ook nog genoemd in de Van Dale. Toen ik in 2014 dit gedicht van Millay vertaalde, begon ik met 'somtijds' maar heb het later als wat verouderd weer afgeschreven en er 'soms dan' voor in de plaats gezet. Nú ontdek ik dat je ook 'heel soms' kunt zeggen. Ik meende (tóch altijd alles even opzoeken, blijkt maar weer) dat dat niet kon. Wel: 'heel af en toe'. Maar het kan dus wel en ik vind het mooier dan 'soms dan'. Jammer dat het in Dwars Vers niet meer verbeterd kan worden, maar wél op deze website. terug naar boven |
| I said, seeing how the winter gale increased - 27
februari 2014 Winterse stormen, nachten die langer hadden kunnen zijn. Dagen die langer duren dan voor mogelijk wordt gehouden. Verlangen, vertrek, verdriet. For better or for worse? terug naar boven |
| how healthily their feet upon the floor - 20
februari 2014 Het begint nog met vrolijke kinderstemmen, maar de feeststemming wordt bedorven door gedachten aan de dood. En dat is niet de eerste keer. De dichter gelooft in de dood, maar dat wordt haar niet in dank afgenomen. Het rijmschema van dit sonnet: ABBA ABBA CDE CDE terug naar boven |
| of all that ever in extreme disease - 17
februari 2014 Dit keer gebruikt Edna St. Vincent Millay het beeld van een gevangenschap. Opgesloten in het lijden aan de liefde. En toch niet willen dat er een einde aan die liefde komt. Proberen het beter te verdragen dan de anderen. Geholpen door de cipier die dagelijks stukjes door de tralies gooit. Extreme disease..... terug naar boven |
| no lack of counsel from the shrewd and wise - 15
februari 2014 Het beeld van het kompas dat steevast naar het Noorden wijst en wat niet te verhullen is. Liefde die openljk beleden wordt. Maar ook je niet mooier of anders voordoen dan je bent om maar de liefde van de ander te behouden. Heb mij maar liever lief om wie ik ben. Ook al zou dat betekenen dat ik je daardoor verlies. Een prachtig sonnet, maar wel een zware bevalling om het goed vertaald te krijgen. LIEVER EN LIEFER In dit sonnet komt het Engelse woord 'liefer' voor. Eerst dacht ik te maken te hebben met het 'liever' uit een ander gedicht van Edna St. Vincent Millay genaamd "Moriturus". Het betreffende stukje daaruit: This being so, And I being such, I would liever go On a crippel's crutch, Lopped and felled; Liever dependent On a chair propelled By a surly attendant Carel Peeters heeft hier in de rubriek De Republiek der Letteren & Schone Kunsten in de Vrij Nederland van 5 september 2011al eens aandacht aan besteed. Hij meende dat dit er Nederlands uitziende 'liever' te verklaren was uit het feit dat Millay met een Nederlander getrouwd was, Eugen Boissevain. Hij veronderstelde ook dat er voor Amerikanen of Engelsen iets onbegrijpelijks moest staan, maar dit laatste kon nog wel eens meevallen! In The Free Dictionary kom ik namelijk toch ook 'liefer' tegen, tot mijn verbazing! Als een Oud Engels woord. Lief - liefer - liefest ..... I would as lief go now as later Precies het 'liever' zoals wij dat kennen. Dus kennelijk bestaat het ook in het Engels, zij het met een 'f' en de kans lijkt me inderdaad groot dat Millay van beide varianten op de hoogte was. terug naar boven |
| what lips my lips have kissed, and where,
and why - verbeterde versie van dit in 2012 vertaalde sonnet - 11
februari 2014 Het eerste sonnet dat ik ooit van Edna St. Vincent Millay vertaalde, op 30 oktober 2012 om precies te zijn, was "What lips my lips have kissed, and where, and why". Maar de laatste tijd begon ik me steeds meer te ergeren aan die oude vertaling. Dat moest toch beter kunnen, dacht ik zo. Ook al heeft dit sonnet bepaald een lastiger rijmschema dan de meeste andere sonnetten van Millay: ABBA ABBA CDE DCE Nu is het wel aardig om de versie uit 2012 met de nieuwe van 2014 te vergelijken misschien. Ik zet ze daartoe hieronder even naast elkaar.
terug naar boven |
| tussendoortje - emily dickinson - it troubled
me as once I was - 10 februari 2014 Op 5 februari jl. plaatste Susan Kornfeld het gedicht "It troubled me as once I was" met commentaar op haar blog "the prowling Bee" . Zo werd ik verleid om dit gedicht te gaan vertalen. Het begint al direct in de openingsregels met een aardige uitdaging: 'It troubled me as once I was | For I was once a child'.....valt dat in het Nederlands te evenaren, is de vraag. Het is me niet gelukt. 'Het stoorde me die keer dat ik ...... Die keer was ik nog kind' OF 'Het stoorde me toen in te zien Een kind was ik toen nog'... het háált het niet bij het Engelse origineel en er gaat te veel van de betekenis verloren, vind ik. Die ontdekking uit haar kinderjaren dat alles naar beneden komt vallen, maar de hemel niet - 1e strofe - wordt gekoppeld aan het moment waarop ze zelf in de hemel zal zijn - laatste strofe - en eindelijk erachter kan komen hoe de vork in de steel zit. Er zijn nog wel ingewikkelder problemen die ze nu niet weet op te lossen en straks in de hemel misschien wel. Maar in ieder geval denkt ze daar te weten te komen waarom de hemel niet bovenop haar hoofd gevallen is toen ze nog 'beneden' was. De reuzen die volgens Susan Kornfeld naar de volwassenen verwijzen zou je ook gewoon als reuzen kunnen zien. In de ogen van een kind zouden er reuzen kunnen bestaan die zo groot zijn dat ze kunnen zien hoe de hemel vergrendeld is. Hij moet wel ergens vastgemaakt zijn, hoe kan ie anders niet naar beneden komen zou de kinderlijke gedachte kunnen zijn. terug naar boven |
| if in the years to come you should recall -
9 februari 2014 Wie 'faint-hearted' is, zou je een angsthaas kunnen noemen. Beetje een timide type. Maar wat moet je met 'fallen on hungry days'? 'Hungry' is sowieso een lastig woord.Ik herinner me Emily Dickinson's "I had been hungry, all the years" waar ik het toen vertaald heb met 'verlangen' en in dat gedicht kon het ook verlangen naar eten zijn. Maar is het honger? Begeerte? Omdat het allebei ook nog eens in één regel voorkomt, moeten er toch al keuzes gemaakt worden. Uiteindelijk kom ik op 'onvoldaan' wat ook nog enigszins kan verwijzen naar een hongergevoel. Zo stelt Edna St. Vincent Millay, van wie dit sonnet is, je voor allerlei van dit soort problemen. 'The run of men' is er ook zo eentje. Ik moest direct aan de vaart der volkeren denken, maar dat is hier niet bedoeld. In 'prestige' zit ook wel het element van anderen verwerkt. Het gekste is altijd nog dat je begint aan iets en dan denkt dat hier toch echt niets van te maken valt. Gaandeweg begint het dan ergens op te lijken. En het mooiste is het als het er uiteindelijk zó uitziet dat het lijkt alsof dat natuurlijk de enig mogelijke vertaling was. In jouw ogen dan. terug naar boven |
| not
in a silver casket cool with pearls - zoektocht en vergelijking
met herman de coninck's vertaling - 27 januari 2014 De Zoektocht Van het een kom je op het ander. Vertalen is soms een lange zoektocht. Je komt van alles tegen. Dat begint al bij het opzoeken van onbekende woorden, zoals in dit geval "corundum", dat in de 2e regel van dit sonnet van Edna St. Vincent Millay voorkomt. Er blijkt zoiets te zijn als "korund" in het Nederlands en saffier en robijn zijn beide een vorm van korund. Weer wat geleerd. Als niet gymaniast moet ik vervolgens het 'semper fidelis' uit de 7e regel ook even navragen voor de zekerheid. Niet 'eeuwig trouw', maar 'altijd trouw' dus. En ik neem me voor het prachtige woord 'fideel' weer eens vaker te gaan gebruiken. Al eerder levert de 'lover's knot' via google een enorme hoeveelheid plaatjes op van allerlei (ware) liefdesknopen. 'Where a secret spring kennels a drop of mischief for the brain'. Ga er maar aan staan. Dat zinnetje dat volgt op 'semper fidelis' heeft me heel wat hoofdbrekens gekost en uren van gepuzzel opgeleverd. Uiteindelijk gekozen voor een impliciete oplossing die volgens mij de betekenis behoorlijk getrouw volgt. Zijn we er dan? Nee, in regel 10 lopen we 'ungemmed' tegen het lijf. Staat niet in mijn woordenboek, is ook niet online in een woordenboek te vinden, maar wel 'gem' wat 'juweel' of 'edelsteen' betekent. Dan móet 'ungemmed' wel 'onbesmukt' betekenen. Blij met 'onbesmukt'. Dat kan de appels die ik in peren had veranderd om op bezeren te kunnen rijmen weer laten terugkomen, en vers geplukt zelfs. herman de coninck In de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL) was ik al eens eerder, in de 22e jaargang van TIRADE uit 1978, een stuk tegengekomen van Herman de Coninck over Edna St. Vincent Millay, getiteld "Ter ere van de goedertieren maan". Deze titel heeft hij ook aan zijn bundel meegegeven waarin hij vrije tot zeer vrije vertalingen van sonnetten en gedichten van Millay heeft opgenomen. Hij heeft er zelfs een prijs mee gewonnen (1981 - Koopalprijs). In die Tirade uit 1978 staat op p. 564 een vertaling van Herman de Coninck van "Not in a silver casket cool with pearls". Ik zal die vertaling hieronder naast de mijne opnemen, dat maakt het vergelijken makkelijker.
Ook al vermeldt Herman de Coninck expliciet dat het vrije tot zeer vrije vertalingen zijn, dan nog vallen er ongerijmdheden op. Neem bijvoorbeeld de 4 - 4 - 3 - 3 notering van het sonnet, dus in twee kwatrijnen en twee terzinen. Dat zou in orde zijn als het een Italiaans sonnet zou betreffen, maar dit is duidelijk een Engels of Shakespearesonnet waarbij sprake is van drie kwatrijnen en een distichon (4 - 4 - 4 - 2). En zou De Coninck een ander rijmschema dan Millay gebruikt hebben, dan zou je het nog kunnen snappen, maar dat is niet het geval. ('Schort' hoort bij 'tekort'). Wel koppelt hij de laatste drie regels inhoudelijk aan elkaar, maar door het gehanteerde rijmschema is dat niet overtuigend. Ook de jambische pentameter houdt hij niet aan, zelfs niet een klein beetje. Waarom, vraag je je af. Het wordt er niet mooier op. Op zich is er niets op tegen om vrije vertalingen te maken, ware het niet dat de dichter die hier vertaald wordt er een expliciete opvatting op na hield van hoe dichters vertaald moesten worden . "To translate poetry into prose, no matter how faithfully and even subtly the words are reproduced, is to betray the poem. To translate formal stanzas into free verse, free verse into rhymed couplets, is to fail the foreign poet in an important way. With most poets, the shape of the poem is not an extraneous attribute of it: the poem could not conceivably have been written in any other form. When the image of the poem first rises before the suddenly quieted and intensely agitated person who is to write it, its shadowy bulk is already dimly outlined; it is rhymed or unrhymed; it is trimeter, tetrameter, or pentameter; it is free verse, a sonnet, an epic, an ode, a five-act play. To many poets the physical character of their poem, its rhythm, its rhyme, its music, the way it looks on the page, is quite as important as the thing they wish to say; to some it is vastly more important". EDNA ST. VINCENT MILLAY Ik zelf houd me liever zoveel mogelijk aan de eisen die Millay aan vertalingen stelde. Hoe moeilijk dat soms ook is. terug naar boven |
| strange thing that I, by nature nothing prone
- 21 januari 2014 Kampioen van de lange zinnen is Edna St. Vincent Millay weer eens in dit sonnet. Wat in regel 1 begint loopt door tot in regel 5 en 8. Zie er maar eens een touw aan vast te knopen. Na veel vijven en zessen ben ik tot de slotsom gekomen dat Millay het in de 2e regel heeft over snoeien in zomerbloesemtijd. En dat ze daar niet toe geneigd is. Net zomin als ze de broedende vogel wil storen. Het gaat dan om "to fret the summer blossom on its stem" en met name om "to fret". Millay was een tuinliefhebber, naar het schijnt. En misschien kende ze ook de regel "Love thou the rose, yet leave it on its stem" van Edward Robert Bulwer Lytton (1831-1891), uit het gedicht "A night in Italy"? Wie zal het zeggen. Mogelijk is "to fret" een andersoortige actie die iemand met groene vingers kan ondernemen als de bloesem bloeit. De Concise Oxford Dictionary zegt bij "fret": gnaw, wear, or consume or torment by gnawing" (met dank aan Geert Nijland) en dat lijkt weer qua betekenis enigszins op "to disturb the surface of water/a stream" wat elders als één van de mogelijke betekenissen van 'fret' wordt gegeven. Twijfel, maar toch een knoop doorgehakt. Ze blijft ook verderop in het gedicht verwijzen naar de bloesem en de vogel. Met de mond belijdt ze dat ze vrij zijn, maar uiteindelijk wordt die vrijheid de geliefde niet gegund. terug naar boven |
| sweet love, sweet thorn - 15 januari 2014 Een tikje theatraal mogen we dit gedicht van Edna St. Vincent Millay toch wel noemen. In het natte gras liggen huillen. Liefdesverdriet. Of iets wat voor liefde door moest gaan, maar het niet was. En het verdriet houdt maar niet op. Achteraf heeft ze spijt dat zij zich zo snel liet overhalen. Ze had niet voorzien dat ze het zo te pakken zou krijgen en dat terwijl de geliefde niet eens van haar hield, misschien zelfs nooit van haar gehouden heeft. Mijn lief, mijn lieve doorn terug naar boven |
| if to be left were to be left alone - millay
- 12 januari 2014 Door je geliefde verlaten worden is nog tot daaraan toe, maar als je vervolgens niet eens in je eentje kunt bijkomen, dat is toch wel erg vervelend. Terwijl het hoog tijd werd om de eigen "Penaten" (ook wel "penates") af te stoffen. "Penaten" blijken huisgoden te zijn, die in dit geval te lang waren verwaarloosd. (Zijn penaten opzoeken = naar huis gaan). Nu heb je in principe weer tijd voor van alles en nog wat, muziek, literatuur, schaken, maar een luidruchtige omgeving weerhoudt je hiervan. En dat terwijl de verschrompelde geest best wel weer een oppepper kan gebruiken. Van gewoon tot rust komen komt zelfs niets terecht, ook al heb je daar nog zo'n behoefte aan. Daar zit ze nu dan dus: zonder geliefde en zonder tot zichzelf te kunnen komen. terug naar boven |
| whereas at morning in a jeweled crown - 10
januari 2014 In dit gedicht positioneert Edna St. Vincent Millay zich als een kasteelvouwe met ridders om haar heen. Dat maak ik er althans na veel lezen en herlezen uit op. Ze heeft de boel eens even flink opgeschud (shake another's tree: to arouse action or reaction) want zo kan het niet langer. Haar acties hebben in ieder geval effect gehad: er wordt heen en weer gerend op de gangen. Er is sprake van zwaarden en paarden en een ophaalbrug. Het is in gang gezet. De boel is geforceerd (open the door to someone: invite something to happen) en nu is het afwachten wat het uiteindelijke resultaat zal zijn. Dat lijkt haar niet uit te maken. Als het maar duidelijk is. Het rijmschema: ABAB CDCD EFEF GG terug naar boven |
| hearing your words and not a word among them -
millay, ook in het nieuwe jaar weer - 6 januari 2014 Met het beeld van een razende storm voor de kust van Maine, waar het rotsachtige eiland Matinicus ligt, schetst Edna St. Vincent Millay een dreigende situatie, in en relatie wellicht of anderszins. Her en der moest er halfrijm aan te pas komen om dichter bij de originele betekenis te blijven. Wat immers te doen met zee-engte? Daar zou je nog 'het nauw' van kunnen maken, maar dat klinkt toch stukken minder mooi. De 'slapping skirts' deden de vraag rijzen wat er nou precies aan het klapperen was? Jaspanden of rokken? Het woordje 'and', dat in regel 10 net zo goed weggelaten had kunnen worden als er wat bij de vrouwen klapperde, deed me besluiten het op jaspanden te houden. Het rijmschema: ABAB CDCD EFEF GG terug naar boven |
| hearing your words and not a word among them -
millay, ook in het nieuwe jaar weer - 6 januari 2014 Met het beeld van een razende storm voor de kust van Maine, waar het rotsachtige eiland Matinicus ligt, schetst Edna St. Vincent Millay een dreigende situatie, in en relatie wellicht of anderszins. Her en der moest er halfrijm aan te pas komen om dichter bij de originele betekenis te blijven. Wat immers te doen met zee-engte? Daar zou je nog 'het nauw' van kunnen maken, maar dat klinkt toch stukken minder mooi. De 'slapping skirts' deden de vraag rijzen wat er nou precies aan het klapperen was? Jaspanden of rokken? Het woordje 'and', dat in regel 10 net zo goed weggelaten had kunnen worden als er wat bij de vrouwen klapperde, deed me besluiten het op jaspanden te houden. Het rijmschema: ABAB CDCD EFEF GG terug naar boven |
www.dwarsvers.nl
Gedichten en sonnetten van Emily Dickinson en Edna St. Vincent Millay in de bundel Dwars Vers
ISBN 9789082597400
Het overwogen woord:
vertalingen van lyrische poëzie van
Spenser, Wordsworth, Dickinson,
Rossetti, Hardy, Frost, Teasdale,
Millay, Auden en anderen
ISBN 9789492519573